Na pewno nie raz spotkaliście się z różnymi ikonami i ze skrótem GDA na etykietach produktów spożywczych. Jego rozszerzenie to Guideline Daily Amounts, co oznacza wskazane dzienne spożycie. Jest to element dobrowolnego znakowania żywności wartością odżywczą.
W skrócie, GDA to informacja o procencie zawartości wybranych składników odżywczych oraz energii (kcal) w odniesieniu do referencyjnych wartości wskazanego dziennego spożycia.
Głównym celem znakowania żywności tymi informacjami jest wspieranie edukacji żywieniowej i zwiększenie świadomości konsumentów, co w dalszej konsekwencji ma zapobiec powstawaniu niektórych chorób cywilizacyjnych.
Jakie są inne cele i założenia programu Znakowania Wartością Odżywczą GDA?
- Dostępne i zrozumiałe znakowanie produktów żywnościowych, co ułatwi konsumentom podejmowanie świadomych wyborów żywieniowych.
- Wprowadzenie jednego, spójnego systemu znakowania produktów.
- Oparcie o ogólnodostępne dowody naukowe.
- Wykorzystanie wartości Wskazanego Dziennego Spożycia.
- Pozytywne zmiany w zachowaniach konsumentów, co spowoduje zmniejszenie rozwoju nadwagi i otyłości.
Znakowanie Wartością Odżywczą to program, który składa się z czterech głównych części.
Pierwszą z nich jest deklaracja dotycząca składników odżywczych, która powinna być podana zgodnie z obowiązującymi dokumentami prawnymi. Informacji takich nie podaje się na opakowaniach produktów, które nie posiadają wartości odżywczej, lub jest ona bardzo mała, np. herbata, kawa zwyczajna, czy woda.
Drugim elementem jest informacja o wartości odżywczej w jednej porcji danego produktu. Producent ma obowiązek określić wielkość porcji (ilość, która zostanie jednorazowo spożyta) oraz poinformować o jej wartości odżywczej.
Trzeci element to wytyczne do wdrożenia GDA. Producent powinien zdecydować, czy podawane na opakowaniu informacje będą podstawowe (grupa 1), czy rozszerzone (grupa 2).
Ostatnim elementem jest deklaracja odnośnie kcal w porcji umieszczona z przodu opakowania oraz procentu Wskazanego Dziennego Spożycia dla energii wyrażonej w kaloriach.
Z założenia, zalecane spożycie energii dla kobiet i mężczyzn było oddzielne i wynosiło odpowiednio 2000 kcal i 2500 kcal, co stanowiło odniesienie dla obliczeń GDA, umieszczanych później na opakowaniach produktów spożywczych. Ze względów praktycznych jednak, GDA porównuje się do zaleceń dla kobiet, co ma także zapobiec nadmiernej konsumpcji żywności. W związku z tym, jeśli na etykiecie jest wystarczająco dużo miejsca, producent może zamieścić informację: „indywidualne zapotrzebowanie na poszczególne składniki odżywcze może być wyższe lub niższe, zależnie od płci, wieku, poziomu aktywności fizycznej i innych czynników.”
Znakowanie GDA w praktyce
- Przód opakowania: w formie graficznej powinny zostać zaprezentowane informacje dotyczące energii (kcal) w jednej porcji produktu wraz z procentowym udziałem Wskazanego Dziennego Spożycia.
- Tył opakowania: w tabeli należy zaprezentować informacje przynajmniej w wersji podstawowej (grupa 1) dotyczące energii (kcal), białka, węglowodanów oraz tłuszczu. W wersji rozszerzonej (grupa 2) dodatkowo podaje się informacje o zawartości czterech składników, które w znamienny sposób mogą wpływać na zwiększenie ryzyka wystąpienia chorób dietozależnych, czyli cukrów, nasyconych kawasów tłuszczowych, błonnika oraz sodu/soli
Producent zobowiązany jest także umieścić informację o wartości odżywczej w 100 g/ml, a także sugerowanej jednej porcji produktu.
Dodatkowo, w zależności od ilości miejsca na etykiecie można umieścić wyjaśnienie czym jest wymieniany w ikonach procent GDA (% GDA), czyli procent Wskazanego Dziennego Spożycia dla osoby dorosłej na poziomie 2000 kcal dziennie. Można także umieścić tabelę zawierającą wartości referencyjne dotyczące oznakowanych składników.
Jak czytać i rozumieć oznaczenia GDA?
Przykładowa, zamieszczona po lewej stronie ikona informuje, że jedna porcja produktu dostarczy 140 kcal, co stanowi 7% wskazanego dziennego spożycia (energii) dla osoby dorosłej (zakładając, że dieta tej osoby jest na poziomie 2000 kcal). Analogicznie odczytuje się ikony dotyczące składników odżywczych.
Jakie korzyści dla konsumenta wynikają z zastosowania GDA?
- Szybki i łatwy dostęp do informacji żywieniowych.
- Proste, wpadające w oko symbole graficzne.
- Ułatwienie podjęcia świadomej decyzji związanej z zakupem danego produktu.
- Kontrola ilości spożywanych węglowodanów, cukrów, tłuszczu, nasyconych kwasów tłuszczowych, soli, a także energii (kcal), co jest pomocne w codziennym bilansowaniu diety.
Znakowanie Wartością Odżywczą GDA jest działaniem dobrowolnym, jednak co raz więcej producentów decyduje się na jego wdrążenie wychodząc naprzeciw konsumentom. Warto korzystać z tych informacji podejmując codzienne wybory żywieniowe.
Informacje zaczerpnięte ze strony Polskiej Federacji Producentów Żywności i Związku Pracodawców
mgr Magdalena Szuchnik -dietetyk kliniczny. Absolwentka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Prowadziła edukację żywieniową pacjentów warszawskich szpitali. Biegle włada językiem angielskim także w zakresie dietetyki.
