Choroba Leśniowskiego i Crohna

Ta choroba (znana powszechnie jako choroba Crohna) jest przewlekłym nieswoistym zapaleniem jakiegoś odcinka przewodu pokarmowego (niewiadomego pochodzenia). Najczęściej lokalizuje się w jelicie cienkim, a konkretnie w jego końcowym odcinku, a następnie w jelicie grubym, jednak nie jest to regułą. Wszystkie warstwy jelita zostają dotknięte stanem zapalnym, na błonie śluzowej pojawiają się owrzodzenia.

Między jelitami, a także między jelitem a ścianą brzucha tworzą się ropnie i przetoki. Gdy owrzodzenia zamieniają się w blizny, zmiany włókniste sprawiają, że ściany jelita grubieją, może to prowadzić do zwężenia, a w efekcie do zamknięcia ściany jelita. W postępującym procesie choroby może dochodzić również do zrastania się jelit z sąsiadującymi narządami. Powstają różnego rodzaju guzowate twory, które są wyczuwalne podczas badania. Choroba Leśniowskiego- Crohna dzieli się na okres zaostrzeń i remisji.

Najwięcej zachorowań na Leśniowskiego– Crohna zarejestrowano w rozwiniętych krajach (Zachodnia Europa i Ameryka Północna) w połowie XX wieku. Obecnie w tych krajach obserwuje się wzrost zapadalności. Zwiększa się ona również w krajach takich jak Dania i Szwecja.

Choroba Leśniowskiego-Crohna występuje równie często u kobiet jak i u mężczyzn (niektóre źródła podają  niewiele większą przewagę w zapadalności na tą chorobę u kobiet). Najczęściej chorują  osoby rasy białej. Jeśli chodzi o wiek rozpoznania choroby, to może być zdiagnozowana w każdym wieku. Najczęściej jej występowanie to między 15 a 40 rokiem życia. Inne źródła podają, że jest 15-25 rok życia, a druga fala zachorowań występuje w wieku 50-80 lat lub 60-80 lat (w zależności od badań na które się powoływano). Obecnie obserwuje się zwiększenie występowania zapadalności na tą chorobę wśród dzieci. W Polsce do 2010 roku (w 2005 roku zaczęto prowadzić Krajowy Rejestr  Choroby Leśniowskiego- Crohna) zarejestrowano 4,5 tysiąca pacjentów cierpiących na tą chorobę. W 2008 r. najwyższą zapadalność obserwowano wśród osób w wieku 16-40 lat.

Objawy choroby Leśniowskiego i Crohna

Przebieg choroby może być powolny bądź gwałtowny, jednak objawy są dość niecharakterystyczne i nie ułatwiają prawidłowej diagnozy. Główne objawy, związane z przewodem pokarmowym to biegunka (przewlekła, niekiedy nocna), bóle brzucha (najczęściej w prawym podbrzuszu) nierzadko o charakterze skurczowym, wzdęcia brzucha, niedrożność jelit, występowanie zmian około odbytniczych (ropnie bądź przetoki). Objawy pozajelitowe (które występują zdecydowanie rzadziej) dzieli się na skórne (rumień guzowaty), stawowe i oczne. Inne symptomy ogólnoustrojowe to gorączka, osłabienie, męczliwość lub spadek masy ciała (może prowadzić do wyniszczenia). U dzieci choroba może zahamować wzrost.

Chorobę rozpoznaje się przede wszystkim  na podstawie kolonoskopii, wlewu kontrastowego do jelita grubego i badań laboratoryjnych (sprawdza się m.in. CRP oraz ewentualną niedokrwistość).

Jaka powinna być dieta?

Żywienie odgrywa bardzo ważną rolę w chorobie Leśniowskiego-Crohna. W ostrej fazie choroby bywa konieczne przejście na żywienie pozajelitowe. Pogorszenie w ostrej  fazie może powodować nadmiar cukrów rafinowanych (które fermentują w jelitach) w diecie. Posiłki powinny być niewielkiej objętości i częste (minimum 5 razy dziennie).

Podczas planowania diety należy pamiętać, że postępująca choroba wciąż prowadzi do nieustającego zmniejszenia masy ciała (przez podwyższenie temperatury, biegunki). Dieta osoby chorej na Leśniowskiego-Crohna powinna więc być:

• bogatoenergetyczna (by uzupełniać niedobór kilokalorii)
• łatwo strawna
• ubogoresztkowa (nie może zawierać dużych ilości błonnika pokarmowego)
• niskotłuszczowa
• uzupełniać braki witamin, szczególnie kwasu foliowego i witaminy B₁₂
• dostarczać pierwiastka jakim jest żelazo

Choroba Leśniowskiego i Crohna – leczenie nie tylko dietą

Oprócz diety w chorobie Leśniowskiego-Crohna istotną rolę odgrywa leczenie farmakologiczne. Należy doprowadzić do ustąpienia objawów, poprawić  jakość życia osoby chorej, wygoić błonę śluzową jelita. Jeśli chory będzie w stanie remisji, to stan ten powinno się utrzymywać jak najdłużej. Należy starać się zapobiegać nawrotom choroby, a także jej powikłaniom. Podstawowe grupy leków stosowane w tej jednostce chorobowej to glikokortykosteroidy (najczęściej stosowana grupa leków), aminosalicylany,  leki biologiczne oraz leki immunosupresyjne. W niektórych przypadkach stosuje się również antybiotyki.

Istnieją również wskazania do leczenia chirurgicznego.  Wyróżnia się wskazania nagłe (niedrożność jelit lub perforacja) lub wcześniej planowane. Uważa się, że zabiegi resekcyjne (podczas których usuwa się fragment jelita) nie leczą choroby i będą musiały być powtarzane.

Źródła: Ciborowska H., „Dietetyka żywienie zdrowego i chorego człowieka.”
Hasik J. „Żywienie człowieka zdrowego i chorego.”,
internet

Anna Kiędyś –dietetyk kliniczny. Absolwentka kierunku dietetyka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Udzielała porad pacjentom wielu warszawskich szpitali. W 2010 roku jej praca dyplomowa była prezentowana na konferencji „Między profilaktyką a medycyną kliniczną”. Była wolontariuszką Banku Żywności SOS, gdzie prowadziła edukację żywieniową młodzieży szkolnej i seniorów.

E-mail: ann.kiedys@gmail.com