Alkohol jest najpowszechniej stosowaną substancją psychoaktywną na świecie (może poza wyjątkiem, który stanowią kraje muzułmańskie). Jest ogólnie dostępny, można go kupić legalnie, ma stosunkowo niską cenę. Regularne spożywanie alkoholu stanowi jeden z ważniejszych problemów współczesnego świata. Zarówno pod względem zdrowotnym, społecznym jak i ekonomicznym. Dowiedz się, czym jest choroba alkoholowa wątroby.
W USA w sposób, który może zagrażać zdrowiu piją najczęściej mężczyźni (6 razy częściej niż kobiety). Badania wykazały również, że osoby pijące częściej sięgają po papierosy, niż te stroniące od alkoholu.
Alkoholizm i zatrucie alkoholem
W Polsce nadużywanie alkoholu już osiągnęło status choroby społecznej. Liczba zatruć spowodowanych alkoholem zajmuje czołowe miejsce wśród wszystkich zatruć. Efektem zatruć alkoholowych są choroby organizmu, ale również i psychiki. W organizmie człowieka wątroba jest gruczołem, który jest szczególnie narażony na szkodliwe działanie alkoholu.
Według badań przeprowadzonych w 2005 roku Europa to kontynent przodujący pod względem spożycia alkoholu. W krajach Unii Europejskiej 27% zgonów ludzi w wieku 15-29 lat spowodowanych było przez alkohol. Mimo, że alkoholizm dotyczy w większości przypadków głównie mężczyzn, to kobiety wykazują dużą skłonność do zapadania na choroby wątroby.
Istnieje dodatnia zależność między ilością spożywanego alkoholu a śmiertelnością, która jest związana z alkoholową chorobą wątroby. Dane pochodzące z Europejskiego Rejestru Transplantacyjnego ukazały, że na przestrzeni lat 1985-2001 wykonano 6950 przeszczepów wątroby, spowodowanych alkoholową marskością wątroby (35% wśród wskazań do przeszczepów z powodu marskości).
Rodzaje alkoholowej choroby wątroby:
Stłuszczenie alkoholowe
Rozpoznawane na podstawie obrazu histopatologicznego. W tym przypadku nie pojawiają się nacieki zapalne ani włóknienia. Stłuszczenie alkoholowe jest chorobą, która może być całkowicie odwracalna (pod warunkiem zmniejszenia ilości spożywanego alkoholu lub całkowitej abstynencji). Objawy zachorowania mogą pojawić się nawet po kilkunastodniowym okresie spożywania dużych ilości alkoholu. Cechy stłuszczenia to powiększanie się wątroby bądź niewielkie powiększenie się aktywności aminotransferaz we krwi. Obraz kliniczny nie różni się od tego, który występuje w niealkoholowym stłuszczeniu wątroby, mającym podłoże metaboliczne.
Zapalenie alkoholowe
Zapalenie alkoholowe może mieć postać ostrą, podostrą lub przewlekłą. W badaniach histopatologicznych pojawiają się nacieki, a także martwica hepatocytów (komórek wątroby). Ten rodzaj choroby alkoholowej jest wynikiem kumulacji toksyn z samego alkoholu, ale również działania na wątrobę toksyn bakterii jelitowych, które przenikają w dużych ilościach do układu wrotnego. Nie jest to reguła, ale najczęściej ostra postać zapalenia alkoholowego pojawia się w okresie zwiększonej intensywności spożycia alkoholu. Występuje u około połowy alkoholików na przestrzeni całego ich życia. Wystąpienie zapalenia (na i tak już osłabionej wątrobie) powoduje marskość tego gruczołu. Sprawia to, że rokowania stają się niepokojące. Lżejsze postaci tej choroby mogą występować bezobjawowo, nieprawidłowości są wykrywane dzięki badaniom laboratoryjnym (np. podwyższone stężenie CRP). Cięższe przypadki zapalenia alkoholowego są natomiast związane z pogorszonym ogólnym samopoczuciem (z bólem brzucha, splątaniem, gorączką itd.) i występowaniem żółtaczki. Po cięższej postaci choroby objawy ustępują powoli (przeważnie do sześciu miesięcy). Niezaprzestanie spożywania alkoholu jest w tym przypadku najprostszą drogą do marskości wątroby i towarzyszących jej powikłań (co zwiększa umieralność pacjentów do 70%). Do zgonu doprowadza niewydolność wątroby, krwotok z żylaków przełyku, zespół wątrobowo-nerkowy lub powikłania bakteryjne.
Marskość alkoholowa
Marskość wątroby to choroba przewlekła. W jej przebiegu niszczone są struktury budujące tkankę wątrobową. Chorzy zwykle są osłabieni i cierpią na brak apetytu. Rozpoznanie choroby ustalane jest na podstawie badania USG oraz tomografii komputerowej. Powikłania marskości wątroby zagrażające życiu to: krwawienie z żylaków przełyku, zespół wątrobowo-nerkowy oraz śpiączka wątrobowa. Mniej groźne dla życia jednak niebezpieczne powikłania to encefalopatia wątrobowa, oporne na leczenie wodobrzusze. Zmiany w marskości wątroby są nieuleczalne, leczenie powinno więc uwzględniać spowolnienie postępowania choroby, zapobieganie i leczenie powikłań. W niektórych przypadkach konieczny jest przeszczep wątroby.
Pacjenci z przewlekłymi chorobami wątroby najczęściej cierpią na niedożywienie, co jest spowodowane niewłaściwą dietą, a także zaburzeniami trawienia i wchłaniania.
Choroba alkoholowa wątroby
Należy pamiętać, że każdy przypadek jest indywidualny i nie można podać uniwersalnej dawki alkoholu, którą dana grupa ludności mogłaby spożywać codziennie bez konsekwencji da zdrowia. Indywidualnie reagujemy na różne ilości i rodzaje alkoholu. Znaczenie mają płeć, wiek, stan zdrowia, predyspozycje genetyczne, obecność innych czynników uszkadzających wątrobę, otłuszczenie organizmu, a także zawartość wody w organizmie. Alkohol absolutnie nie jest zalecany w czasie ciąży, nie zależnie od jego ilości i rodzaju! (przeczytaj: Płodowy Zespół Alkoholowy) Z oczywistych względów nie prowadzi się badań prenatalnych nad ustaleniem bezpiecznej ilości alkoholu, którą ciężarne mogłyby spożywać, nie bojąc się uszkodzenia płodu.
Artykuł na podstawie: Hartlieb M., Czech E., Alkoholowa choroba wątroby., Przegląd Gastroenterologiczny 2007; 2 (2): 92–100
mgr Anna Kiędyś –dietetyk kliniczny. Absolwentka kierunku dietetyka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Udzielała porad pacjentom wielu warszawskich szpitali. W 2010 roku jej praca dyplomowa była prezentowana na konferencji „Między profilaktyką a medycyną kliniczną”. Była wolontariuszką Banku Żywności SOS, gdzie prowadziła edukację żywieniową młodzieży szkolnej i seniorów.
E-mail: ann.kiedys@gmail.com
