Niezależnie od tego czy starasz się o dziecko lub wolisz zapobiegać ciąży, warto poznać swój organizm i jego reakcje na zmieniającą się w cyklu miesiączkowym gospodarkę hormonalną. Obserwacja zmian w zaledwie kilku obszarach, pozwala kobiecie ustalić przebieg jej płodności.
Cykl miesiączkowy kobiety zależny jest od stężenia we krwi kilku hormonów. Powodują one szereg zmian, jakie zachodzą w układzie rozrodczym. Zmiany te mają przygotować organizm kobiety na ewentualną ciążę, a jeśli do niej nie dojdzie to występuje krwawienie miesięczne. Cykl miesiączkowy rozpoczyna się wraz z pierwszym dniem krwawienia, a trwa aż do dnia przed następnym krwawieniem. U większości kobiet ten czas wynosi średnio 28 dni. Dopuszczalne są odchylenia w długości cyklu o 5 dni, co oznacza, że może on trwać 23-32 dni. Cykl miesiączkowy ma charakter regularnych, powtarzalnych zmian. Każda kobieta w indywidualny sposób odpowiada na swoją burzę hormonalną, jednak przyjęto pewien schemat, który ogólnie opisuje szereg zachodzących zmian.
Pierwszą fazą cyklu miesiączkowego jest menstruacja, czyli faza krwawienia. Charakteryzuje się ona obkurczaniem macicy i jej złuszczaniem, czemu towarzyszy ból podbrzusza oraz wydalanie krwi i śluzu. Etap ten trwa do 7 dni. Po nim następuje faza folikularna, podczas której hormony FSH i estrogeny pobudzają pęcherzyki jajnikowe do dojrzewania. W tym czasie okolicom intymnym towarzyszy suchość, a śluz szyjkowy praktycznie nie występuje. Szyjka macicy, w badaniu palpacyjnym, umieszczona jest nisko, jest zamknięta i twarda w dotyku. Są to objawy sygnalizujące okres niepłodności pomenstruacyjnej. Temperatura ciała jest względnie stała, a jej wzrost sygnalizuje rozpoczęcie dni płodnych i zbliżającą się owulację. Błona śluzowa macicy grubnie poprzez zwiększoną objętość naczyń krwionośnych i gruczołów, w ten sposób przygotowując się na przyjęcie ewentualnej ciąży.
Faza folikularna trwa do ok 14. dnia cyklu i zakończona jest owulacją. Temperatura ciała podnosi się o ok. pół stopnia, co trwa do końca cyklu. Wysokie stężenie LH wywołuje pęknięcie pęcherzyka jajnikowego i uwolnienie komórki jajowej gotowej do zapłodnienia. Część kobiet odczuwa tzw. ból owulacyjny, który towarzyszy uwalnianiu komórki jajowej. Ból przypomina delikatne kłucie jajnika z prawej lub lewej strony, może współwystępować z plamieniem. Badając szyjkę macicy można stwierdzić, że stała się ona miękka i trochę uniosła ku górze. Śluz szyjkowy zmienia konsystencję na płynną i rozciągliwą, wyglądam przypominając białko jaja kurzego. Wzmożona wilgotność oznacza dni płodne i ma na celu ułatwić plemnikom poruszanie się. Owulacja występuje zwykle w połowie cyklu, a okres płodny trwa około na 4 dni przed i po jajeczkowaniu. Po owulacji następuje faza lutealna. Jeśli dojdzie do zapłodnienia, to tworzy się ciałko żółte wydzielające hormon progesteron, którego zadaniem jest podtrzymywanie ciąży. Jeśli do zapłodnienia nie dojdzie, to komórka jajowa obumiera, a poziom hormonów spada. Zbędnie zgrubiała błona śluzowa macicy ulega złuszczeniu i następuje nowy cykl rozpoczęty menstruacją.
Zmiany zachodzące w organizmie kobiety podczas cyklu miesiączkowego, zwiastują dni płodne i niepłodne. Obserwacje śluzu szyjkowego, konsystencji i wysokości szyjki macicy oraz zmian w temperaturze ciała, składają się na NPR –metody Naturalnego Planowania Rodziny. Badając temperaturę ciała warto wyposażyć się w notes lub kalendarz, w którym notuje się wyniki. Pomiar temperatury powinno odbywać się codziennie rano, o stałej porze, jeszcze przed wstaniem z łóżka. Odczyt obciążony jest dużym ryzykiem błędu, np. podczas infekcji bakteryjnej, przy zwiększonym stresie czy po wypiciu alkoholu. Skok temperatury o pół stopnia wiąże się z owulacją. Na trzy dni przed skokiem rozpoczynają się dni płodne, które trwają do 19. dnia cyklu. Jeśli podwyższona temperatura utrzymuje się przez dłuższy okres to może świadczyć o ciąży.
Zaleca się aby przy wynikach pomiaru temperatury notować informacje o wyglądzie śluzu szyjkowego. Tuż po menstruacji śluz jest wyjątkowo skąpy i suchy lub w ogóle nie występuje. Na czas przed owulacją konsystencja śluzu ulega upłynnieniu, jest rozciągliwy i ma kremowy kolor. Podczas jajeczkowania śluz występuje w dość dużej ilości, odczuwane jest zawilgocenie okolic intymnych. Dni płodne trwają do trzech dni od uczucia maksymalnego zawilgocenia. Koniec dni płodnych zwiastuje gęsty i mętny śluz.
Badanie palpacyjne szyjki najlepiej rozpocząć w fazie lutealnej, kiedy szyjka powraca do niskiego położenia i jest łatwo wyczuwalna. Podczas badania zaleca się przyjąć wygodną pozycję, zawsze należy dbać o higienę rąk przed badaniem. Palce wprowadza się do pochwy aż do oporu. Macając szyjkę można wybadać wysokość położenia, stopień twardości i rozwarcie. Przed owulacją i po niej, szyjka położona jest dość nisko, jest twarda i zamknięta. W okresie jajeczkowania szyjka staje się miękka i rozpulchniona oraz delikatnie się otwiera.
Wszystkie powyższe objawy mogą występować z nieznacznymi różnicami u poszczególnych kobiet. Warto nauczyć się rozpoznawać sygnały jakie daje nam ciało. Metody Naturalnego Planowania Rodziny nie zostały tu szczegółowo objaśnione, dlatego w celu planowania ciąży należy zgłębić literaturę z tą tematyką.
Jeden komentarz
„Warto nauczyć się rozpoznawać sygnały jakie daje nam ciało.” Zgadzam się w 100% . Używam Cyclotestu do npr, to jest komputer cyklu. Bardzo się cieszę że wreszcie poznałam swoje ciało, wiem kiedy mogę zajść w ciążę a kiedy nie, kiedy coś jest nie tak wiem o tym od razu