Gluten i dieta bezglutenowa są na ustach wszystkich, nie tylko tych którzy z przyczyn zdrowotnych powinni wykluczyć go z diety. Podejrzenie pada również na mleko i przetwory mleczne. Kiedy zrezygnować z tych produktów? Czy warto zrobić specjalne testy? Na pewno warto dowiedzieć się jak najwięcej przed podjęciem decyzji o zmianie sposobu żywienia.
Pić czy nie pić – oto jest pytanie
Mleko krowie i jego produkty mogą powodować alergie oraz nietolerancje pokarmowe. Te pierwsze ujawniają się zazwyczaj w okresie niemowlęcym i we wczesnym dzieciństwie. Aby móc mówić o alergii, musi zajść reakcja immunologiczna, której czynnikiem wyzwalającym jest antygen – białko mleka krowiego (kazeina, betalaktoglobulina, alfalaktoalbumina). W przypadki stwierdzonej alergii na mleko krowie z diety należy bezwzględnie wyeliminować wszystkie produkty mleczne – wyjaśnia dietetyk Agnieszka Ślusarska-Staniszewska z Poradni Dietetycznej 4LINE.
W przypadku dorosłych, zazwyczaj mówimy o nietolerancji pokarmowej. Jej źródłem może być zarówno białko, jak i cukier mleczny czyli laktoza, a jej objawy to dolegliwości ze strony układu pokarmowego po spożyciu przede wszystkim mleka. Poziom laktozy jest sprawą indywidualną i może zmniejszać się wraz z wiekiem, choć nie jest to regułą. Często ludzie, którzy mogli spożywać mleko jako dorośli, zaczynają cierpieć z powodu nietolerancji laktozy w wieku podeszłym – dodaje dietetyk Agnieszka Ślusarska-Staniszewska.
Jak zatem skomponować swoją dietę, gdy zauważymy, że mleko nam nie służy. Badania potwierdzają, że lepiej tolerowane od mleka są fermentowane produkty mleczne (jogurty bez mleka w proszku, maślanki, kefiry) oraz sery twarogowe i podpuszczkowe. Co ciekawe, ilość laktozy w produktach mlecznych tylko nieznacznie się obniża, kluczowa jest jednak obecność mikroorganizmów i ich metabolitów, które wykazują działanie probiotycznei korzystanie wpływają na pracę układu pokarmowego. W przypadku dzieci zrezygnowanie z laktozy jest poważną decyzją, dlatego powinno być przeprowadzane pod nadzorem lekarza – wyjaśnia dietetyk Agnieszka Ślusarska-Staniszewska.
Gluten – wykluczać czy nie wykluczać?
Gluten to mieszanka białek, które występują w niektórych ziarnach zbóż na przykład pszenicy, życie, orkiszu czy jęczmieniu. Gluten jest niebezpieczny przede wszystkim dla osób, które chorują na celiakię oraz niekiedy na inne choroby z autoagresji. Celiakia to choroba o podłożu autoimmunologicznym uwarunkowana genetycznie, polegająca na nieprawidłowej reakcji organizmu na gluten, w wyniku której uszkodzeniu ulegają, a następnie zamierają, kosmki jelitowe. Dochodzi wówczas do upośledzenia wchłaniania składników odżywczych, wynikiem czego są niedobory żywieniowe o szerokim spektrum, co z kolei rzutuję na rozchwianie homeostazy całego organizmu. Celiakia dotyka około 1% populacji– wyjaśnia dietetyk Agnieszka Ślusarska-Staniszewska. Innym schorzeniem jest alergia na gluten. Objawy alergii na gluten mogą mieć charakter nagły (wymioty, biegunki, pokrzywka, atopia, skurcze oskrzeli, wstrząs anafilaktyczny) oraz łagodniejszy (zaburzenia pracy przewodu pokarmowego, zaostrzenie istniejących zmian atopowych).
W przypadku zdiagnozowania celiakii, alergii na gluten czy choroby autoimmunologicznej, w której wskazana jest eliminacja glutenu, konieczna jest gruntowna zmiana diety i wykluczenie z niej glutenu. Produktami naturalnie bezglutenowymi są: komosa ryżowa, kukurydza, ryż, ziemniaki, proso, gryka, tapioka, amarantus, maniok, sago, sorgo, orzechy, a także soczewica, fasola, ciecierzyca, ryby, mięso, owoce i warzywa. Pomimo, że lista jest całkiem szeroka, to w praktyce dieta bezglutenowa oznacza całkowitą zmianę zwyczajów żywieniowych i wprowadzenie do codziennego menu zupełnie innych potraw. Wymaga to dużej dyscypliny i pomysłowości, a także czasu.
Niektórzy z kolei nie są wprawdzie uczuleni, ale wykazują nadwrażliwość na gluten. Mówimy o niej wówczas, gdy wykluczona została celiakia, a jednak po spożyciu glutenu występują objawy takie jak: zaburzenia pracy przewodu pokarmowego, bóle głowy, mięśni i stawów, zaburzenia nastroju, zmęczenie czy znużenie – wyjaśnia dietetyk Agnieszka Ślusarska-Staniszewska.Warto jednak nie wyciągać pochopnych wniosków i zrobić testy. Nowe badania pokazują, że gluten w wielu przypadkach może być niewinnie skazanym za dolegliwości trawienne – wyjaśnia dietetyk Agnieszka Ślusarska – Staniszewska.
Ciekawą propozycja dla osób z nietolerancją na gluten mogą być Dania Babci Zosi firmy SyS – seria zup i potraw na bazie ryżu i kaszy – smacznych i łatwych w przygotowaniu, które mogą stanowić uzupełnienie jadłospisu całej rodziny. Osoby, które chcą wyeliminować gluten, spokojnie mogą sięgnąć po takie Dania Babci Zosi jak: placki ziemniaczane klasyczne, z suszonymi pomidorami ze szpinakiem, barszcz ukraiński, botwinka, zupa grochowa, pomidorowa, kapuśniak, ryż z groszkiem i marchewką, z pomidorami i papryką, ze szpinakiem, jabłkami i rodzynkami oraz kasza gryczana z warzywami i z grzybami.
Czy warto zatem wykluczać gluten ze swojej diety? Wydaje się, że nie ma potrzeby eliminacji glutenu z diety przez zdecydowaną zdrową większość populacji. Ponieważ gluten występuję w wielu artykułach spożywczych, prewencyjne wykluczenie tej żywności może wiązać się z bardzo niebezpiecznymi niedoborami makro i mikroelementów oraz witamin. Natomiast osoby cierpiące na dolegliwości ze strony układu pokarmowego, powinny przeprowadzić dokładne badania w kierunku nietolerancji, alergii, bo winnym może okazać zupełnie ktoś inny albo jest ich kilku– dodaje dietetyk Agnieszka Ślusarska- Staniszewska
