Nadciśnienie tętnicze u dzieci

Nadciśnienie tętnicze to poważna choroba, która coraz częściej dotyczy dzieci i młodzieży. Wysokie ciśnienie tętnicze krwi to jeden z elementów ryzyka rozwoju miażdżycy.

Częstość występowania nadciśnienia tętniczego krwi u osób poniżej 18. roku życia szacuje się na 2-4%. Choroba ma najczęściej przebieg bezobjawowy, podobnie jak u osób dorosłych. W rzadkich przypadkach towarzyszą jej bóle głowy, szum w uszach, krwawienie z nosa, zaburzenia widzenia, duszność wysiłkowa, nadpobudliwość lub mdłości. Nadciśnienie tętnicze u dzieci diagnozowane jest zwykle przy rutynowej kontroli lekarskiej lub podczas badań przeprowadzanych przy rozpoznawaniu innych chorób. Wczesne rozpoznanie nadciśnienie i jego leczenie, pomogą w zapobieganiu poważnym powikłaniom sercowo-naczyniowych w wieku dorosłym.

Prawidłowe wartości ciśnienia tętniczego

Ustalenie prawidłowej wartości ciśnienia tętniczego dla dzieci nie jest łatwe. W odniesieniu do tej grupy, pod uwagę należy brać nie tylko wiek, ale również płeć dziecka, masę ciała i wzrost. Po pierwsze, populację do 18 lat można podzielić na wiele podgrup wiekowych, wykazujących różną szybkość rozwoju fizycznego, a przez to możliwe określenie różnych wartości prawidłowego ciśnienia tętniczego. Po drugie, do okresu młodzieńczego wartości skurczowego ciśnienia krwi rosną stopniowo, wraz z wiekiem, ok 1-2 mm Hg rocznie. Oznacza to, że otrzymamy różne wyniki pomiaru ciśnienia krwi, wśród chłopców i dziewczynek, u dzieci z różnym wzrostem oraz w innych grupach wiekowych. Z tych powodów, konieczne wydaje się użycie siatek centylowych w odniesieniu do wcześniej wymienionych parametrów. Opracowano siatki centylowe dla pomiarów ciśnienia krwi metodą tradycyjną oraz przez pomiar 24-godzinny. Na tej podstawie klasyfikuje się dzieci do grupy osób z prawidłowym ciśnieniem tętniczym, gdy przynależą poniżej 90 centyla, według centylowej krzywej wzrostu.

Ciśnienie tętnicze krwi powinno być mierzone podczas każdej wizyty lekarskiej, u dzieci powyżej 3. roku życia.

Przyczyny nadciśnienia tętniczego u dzieci

Nadciśnienie tętnicze u dzieci ma najczęściej postać wtórną (95% przypadków), co oznacza, że jest spowodowane przez inne choroby. Niestety, ale coraz częściej za przyczynę uznaje się siedzący tryb życia i nieprawidłowo zbilansowaną dietę. Kumulujące się efekty tych czynników (nadwaga, otyłość, zaburzenia lipidowe) odzwierciedlają się na zdrowie w wieku dorosłym. Współwystępowanie nadciśnienia tętniczego i otyłości u dzieci pogarsza rokowanie.

Wiek dziecka, a najczęstsze przyczyny nadciśnienia:

• Noworodek, niemowlę: zakrzep lub zwężenie tętnicy nerkowej, wady wrodzone nerek, koarktacja aorty, przetrwały przewód tętniczy, nieprawidłowa synteza hormonów kory nadnerczy, dysplazja oskrzelowo-płucna, hiperkalcemia, bezdechy nocne, przewodnienie, choroby tarczycy matki, zatrucia narkotykowe matki
• 1-6 lat: choroby miąższu nerek, hiperkalcemia, koarktacja aorty, zwężenie tętnicy nerkowej, choroby tarczycy, nadmiar mineralokortykoidów
• 6-10 lat: choroby miąższu nerek, guz chromochłonny, nadciśnienie tętnicze pierwotne, zwężenie tętnicy nerkowej, choroby tarczycy
• powyżej 10 lat: nadciśnienie tętnicze pierwotne, choroby miąższu nerek

Nadciśnienie pierwotne, dotyczące jedynie 5% przypadków, ujawnia się zwykle po 10. roku życia. Do tej pory nie poznano przyczyn nadciśnienia pierwotnego.

U młodzieży należy rozważyć, czy przyczyną nadciśnienia tętniczego nie jest stosowanie narkotyków lub hormonów anabolicznych.

Leczenie

Leczenie nadciśnienia tętniczego u dzieci ma dwa oblicza, farmakologiczne i niefarmakologiczne. W lżejszych przypadkach podstawą jest zmiana stylu życia, a gdy ta nie skutkuje wdrażane jest podawanie leków. Zalecana jest dieta z ograniczeniem spożycia cukru i soli kuchennej oraz zwiększeniem udziału warzyw i owoców w jadłospisie. Dietę pomóc może ustalić dietetyk, który na podstawie uzupełnionego dzienniczka dietetycznego wskaże najczęściej pojawiające się błędy żywieniowe. Jeśli chorobie nie towarzyszą zaburzenia w funkcjonowaniu narządów wewnętrznych, zaleca się wprowadzenie stałej, umiarkowanej aktywności fizycznej. Obniżenie masy ciała w przypadku nadwagi u dziecka, jest bardzo pożądane.

Jeśli zmiana stylu życia dziecka nie przynosi efektów w postaci obniżenia ciśnienia do wartości poniżej 90 centyla lub gdy współistnieją zmiany narządowe lub cukrzyca, należy dodatkowo wdrożyć farmakoterapię. Stosuje się tu te same leki, co dla osób dorosłych, jednak w bezpiecznych dawkach, dostosowanych do masy ciała dziecka. Są to leki z grupy: blokerów kanałów wapniowych, blokerów receptora angiotensyny, inhibitorów ACE, beta-blokerów oraz leków moczopędnych. Leczenie rozpoczyna się od najmniejszych dawek, które zwiększa się stopniowo.

Przeczytaj również:
Nadwaga i otyłość wśród dzieci i młodzieży
Wszechobecny fast-food
Nadciśnienie tętnicze w ciąży