Ze względu na osiągnięcia medycyny powikłania związane z konfliktem serologicznym występują niezwykle rzadko. Matce nie grozi żadne niebezpieczeństwo. Jest to problem dotykający wyłącznie płodu. Najczęściej konflikt serologiczny nie dotyczy pierwszej ciąży.
W celu dokładnego opisania konfliktu serologicznego należy wspomnieć o grupach krwi i antygenie D. Każdy człowiek posiada grupę krwi. Rodzimy się z przypisaną na tle dziedziczenia grupą krwi, którą określa jeden z antygenów: A, B lub AB. Brak tych antygenów oznacza krew z grupą 0. Dodatkowo, grupa krwi zawsze powiązana jest z obecnością antygenu D lub jego brakiem. Istnienie antygenu D na erytrocytach (czerwonych krwinkach) oznacza się poprzez dodatki czynnik Rh, co zapisujemy Rh(+). Analogicznie dzieje się w przypadku braku antygenu D. Taka sytuacja dotyczy ok. 15% społeczeństwa, a zapis w tym przypadku wygląda następująco: Rh(-).
Podstawą konfliktu serologicznego jest niezgodność krwi w zakresie czynnika Rh pomiędzy matką a płodem. Sytuacja ta ma miejsce wyłącznie wtedy, gdy matka nie posiada antygenu D, czyli jest RH(-), a dziecko odziedziczyło antygen D po ojcu i jest Rh(+). Problem niezwykle rzadko pojawia się w pierwszej ciąży. Warunkiem zaistnienia konfliktu jest także przetoczenie nawet niewielkiej ilości krwi płodu do matczynego krwioobiegu (co ma miejsce m.in. przy poronieniu, porodzie, ciąży pozamacicznej lub jakimkolwiek krwotoku w ciąży). To przetoczenie krwi aktywuje układ odpornościowy kobiety i wywołuje immunizację, w wyniku czego produkowane są przeciwciała anty-D. Do aktywizacji przeciwciał dochodzi w kolejnej ciąży, kiedy to mogą one uszkadzać krwinki płodu. Powikłaniami konfliktu serologicznego są obrzęk płodu, ciężka niedokrwistość lub zgon wewnątrzmaciczny.
W celu zapobieżenia wystąpienia konfliktu serologicznego stosuje się immunoglobulinę anty-D. Podaje się ją każdej kobiecie Rh(-) po przebytym poronieniu, ciąży pozamacicznej, po inwazyjnych badaniach prenatalnych, krwotoku w ciąży lub po porodzie, w odpowiedniej dawce i w okresie do 72 godzin. Działania mają na celu zabezpieczenie kolejnej ciąży przed immunizacją.
Lekarz ginekolog, opiekujący się kobietą ciężarną, zaleca przy pierwszej wizycie wykonanie badania stwierdzającego grupę krwi z czynnikiem Rh oraz badanie poziomu przeciwciał anty-D (tzw. odczyn Coombsa). U pacjentek Rh(-) kontrolę poziomu przeciwciał z surowicy krwi przeprowadza się co 4-6 tygodni, a ich podwyższone miano predysponuje do objęcia ciężarnej szczególną opieką. W tym czasie obserwuje się wpływ konfliktu serologicznego na zdrowie płodu. Leczenie płodu polegać może na wewnątrzmacicznej transfuzji krwi. Lekarze mogą także podjąć decyzję o wcześniejszym zakończeniu ciąży. Po porodzie, u dziecka wystąpić może żółtaczka hemolityczna, która leczona jest intensywnym naświetlaniem (fototerapią).
Czy na pewno konflikt serologiczny dotyczy Ciebie?
1. Jesteś kobietą ciężarną. Masz krew Rh(-), a ojciec dziecka Rh(+).
Spokojnie, nawet jeśli dziecko odziedziczyło po ojcu krew Rh(+) to istnieje między Wami niezgodność w zakresie czynnika Rh, a nie konflikt serologiczny. Ten, niezwykle rzadko występuje w pierwszej ciąży.
2. W poprzedniej ciąży -po przebytym poronieniu, ciąży pozamacicznej, po inwazyjnych badaniach prenatalnych (amniopunkcja, kordocenteza, biopsja trofoblastu), krwotoku w ciąży (odklejenie łożyska) lub po porodzie (naturalnym lub zakończonym cięciem cesarskim), otrzymałaś immunoglobulinę anty-D.
Immunoglobulina anty-D ma za zadanie zabezpieczyć płód w kolejnej ciąży poprzez blokadę przeciwciał. Możesz być spokojna o zdrowie dziecka.
