Kiedyś panował przesąd, że kobiety ciężarne, które borykają się ze zgagą, urodzą dziecko o bujnym owłosieniu. Nie jest to jednak prawda. Natomiast faktem jest, że znaczna większość ciężarnych cierpi na problem refluksu i palącego uczucia za mostkiem. Zgaga to objaw choroby zwanej chorobą refluksową przełyku (ChRP), która z angielskiego skrótu brzmi GERD.
Jakie są przyczyny zgagi w ciąży?
Problem zgagi powodowany jest powiększającą się macicą, która wywołuje rozciągnięcie przepony. Przepona ma w sobie rozwory – dziurki, przez które przechodzą naczynia i inne struktury z jamy brzusznej do klatki piersiowej. Przez taki otwór – rozwór przełykowy – przechodzi także przełyk. Rozciągnięta przez powiększającą się macicę przepona nie obejmuje już tak ściśle przełyku, w związku z czym treść żołądkowa łatwiej się cofa. U niektórych osób podrażnienie błony śluzowej przełyku przez sok żołądkowy nie wywołuje żadnych dolegliwości, u części natomiast objawia się przykrym uczuciem pieczenia, pustego odbijania, porannej chrypki, a nawet suchym kaszlem.
Przy objawie chorobowym, jakim jest zgaga przyczyny obejmują również wzrost progesteronu w ciąży, który powoduje relaksacje (rozkurczenie) mięśni gładkich. Takim mięśniem jest dolny zwieracz przełyku zamykający wrota dla nadtrawionej treści pokarmowej. Gdy ciśnienie jego skurczu spada, nie może on w pełni spełniać swojej funkcji [1].
Jak GERD wpływa na jakość życia kobiet w ciąży?
W 2012 roku grupa naukowców z Magdeburga (Niemcy) opublikowała badania, w których podkreśliła negatywny wpływ zgagi na jakość życia kobiet w ciąży. Wyznaczyli oni 5 obszarów, które ulegają pogorszeniu w związku z chorobą refluksową przełyku. Są to:
- Zaburzenia emocjonalne.
- Gorsza jakość snu.
- Spadek witalności (napędu życiowego).
- Problemy z przyjmowaniem pokarmów/napojów.
- Zaburzone funkcjonowanie fizyczne i społeczne.
Pocieszającym może być fakt, że w większości przypadków zgaga mija po porodzie. Mimo wszystko powyższe podpunkty podkreślają to, jak ważne jest leczenie ChRP w czasie ciąży [2].
Jakie są możliwości leczenia GERD?
Tak jak w większości chorób bardzo duże znaczenie ma postępowanie niefarmakologiczne, związane z modyfikacją stylu życia. Do podstawowych zmian należą:
- jedzenie częściej, ale mniej,
- rezygnacja/ograniczenie czekolady, kawy, tłustych potraw,
- picie pomiędzy posiłkami, ale nie w trakcie (napoje zwiększają objętość pokarmu w żołądku),
- leżenie na lewym boku (najlepiej z uniesionym wezgłowiem łóżka),
- spożywanie ostatniego posiłku 2-3 godziny przed snem oraz niespożywanie jedzenia bezpośrednio przed wysiłkiem fizycznym [3].
Leczenie farmakologiczne
Doraźnie w przypadku pojawienia się objawów świetnie sprawdzą się leki zobojętniające treść pokarmową zawierające bezpieczne dla matki i dziecka związki, takie jak: węglan wapnia lub węglan magnezu. Powodują one, że treść żołądkowa jest mniej kwaśna, przez co przestaje drażnić błonę śluzową przełyku.
W leczeniu lekkiej i umiarkowanej postaci ChRP zastosowanie znajdują także leki z grupy H2-blokerów. Powodują one zablokowanie receptorów w komórkach okładzinowych żołądka – a to one właśnie odpowiadają za wydzielanie kwasu solnego. Co prawda leki przenikają przez łożysko i do pokarmu matki, dlatego nie należy ich stosować w okresie karmienia. Jednak w czasie ciąży, gdy GERD jest nasilone, mogą zapewnić ulgę i poprawę jakości życia pacjentek [1,3].
Bibliografia:
[1] – Pietrzak A., Choroba refluksowa a ciąża, Medycyna po Dyplomie, 2019 (11)
[2] – Malfertheiner S., Malfertheiner M., Kropf S., et al. A prospective longitudinal cohort study: evaluation of GERD symptoms during the course of pregnancy. BMC Gastroenterol 2012; 12:131
[3] – Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków, 2019