Gruczolak przysadki jest najczęstszym guzem przysadki mózgowej o wieloletnim wzroście. Wywodzi się z przedniego płata przysadki mózgowej. Rozpoznawalność tej grupy łagodnych i nie dających przerzutów nowotworów jest związana z dużym rozwojem diagnostyki radiologicznej oraz biochemicznej. Tylko w bardzo rzadkich przypadkach może dojść do przemiany złośliwej w raka przysadki.
Sama przysadka waży zaledwie od 0,5 do 0,7 g. Na przekroju mózgowym wygląda jak ziarenko, które dzieli się jeszcze na trzy części. Jest centralnym gruczołem wewnątrzwydzielniczym organizmu. Pozornie mała, odpowiada za wzrost, wagę, wygląd skóry, włosów, płodność a nawet za utrzymanie moczu nocą. Gruczolakiem określa się łagodny nowotwór, który powstaje z nabłonka gruczołów wydzielania wewnętrznego lub zewnętrznego. W przypadku przysadki mózgowej mamy do czynienia z organem odpowiedzialnym za wydzielanie hormonów lub ich magazynowanie. Gruczolaki przysadki to guzy, które mogą (ale nie muszą) wydzielać hormony przysadkowe, w najczęstszym przypadku prolaktynę.
Podział i objawy
Gruczolaki możemy podzielić na makrogruczolaki wielkość powyżej 1 cm oraz mikrogruczolaki do 1cm. Podział ten jest zależny od średnicy guza.
Często zdarza się, że gruczolaki nie dają rządnych objawów i wykrywane są przypadkowo. Guzy, które nie są czynne hormonalnie, podstępnie rosną, dopiero po osiągnięciu dużej wielkości dają pierwsze objawy. Uciskając na nerwy wzrokowe mogą doprowadzić do zaburzeń widzenia lub nawet do ślepoty. Natomiast guzy czynne hormonalnie, przyczyniają się do wydzielania jednego lub więcej hormonów. W takich sytuacjach objawy zmuszają chorego do szukania pomocy. W Polsce znaczną większość stanowią guzy, które są czynne hormonalnie. Na 1000 przypadków, aż 32% odpowiada za nadmiar wyprodukowanej prolaktyny. Następnie kolejno występują hormon odpowiadający za wzrost, hormon adrenokortykotropowy, hormon glikoproteinowych. Do najrzadszych zaliczamy hormon tyreotropinę.
Ze względu na lokalizację przysadki, w siodle tureckim i obok skrzyżowania wzrokowego, rosnące guzy tego narządu mogą dawać objawy uciskowe pod postacią zaburzeń wzrokowych. Zwężeniu ulega pole widzenia. Chorzy często narzekają na bóle głowy bez jednoznacznej przyczyny.
Diagnostyka
Coraz częściej do wstępnej diagnozy gruczolaka przysadki mózgowej dochodzi w gabinecie endokrynologa lub okulisty, którzy zalecić mogą wizytę u neurologa. Dzieje się tak ze względu na objawy towarzyszące guzom, tj. zaburzenia widzenia albo schorzenia powodowane rozregulowanej gospodarce hormonalnej. Dzięki rozpowszechnieniu dostępności do rezonansu magnetycznego rozpoznawane są nawet małe mikrogruczolaki, o średnicy nawet 1 mm. Przy okazji ustala się dokładne położenie guza i jego stosunek guza do do sąsiednich narządów.
Leczenie
W sytuacji, kiedy rozpoznano drobny mikrogruczolak, bez aktywności hormonalnej, nie stosuje się jakiegokolwiek leczenia, a jedynie okresowe kontrole. Bez względu na typ nowotworu w pierwszym etapie leczenia stosuje się farmakoterapię, u części chorych jest ona w zupełności wystarczająca. Wyłącznie farmakologicznie leczy się gruczolaka odpowiedzialnego za wydzielanie prolaktyny (tzw. prolactinoma). Pozostały guzy wstępnie traktuje się farmakoterapią, a po takim przygotowaniu usuwa. Do usunięcia kwalifikują się także gruczolaki o postępującym wzroście, przekraczające granice siodła tureckiego i wywołujące objawy uciskowe. Operacje przeprowadza się także w przy upadku zagrożenia utraty wzroku oraz wtedy gdy leczenie nie przynosi dobrych rezultatów.
Alternatywą dla leczenia operacyjnego jest radioterapia.
2 komentarze
Moja sąsiadka ma gruczolaka przysadki, na początku nie przejmowała się tym, bo lekarz powiedział, że takie incydenty się zdarzają. Czasem przy sekcji zwłok starszej osoby wychodzi, że miała gruczolaka ale nie był on powodem śmierci. Po dwóch latach robiła kontrolnie rezonans i okazało się, że guz systematycznie rośnie więc należy częściej kontrolować. W jej przypadku nie jest to guz toksyczny.
A jak się ma antykoncepcja hormonalna do takiego guza?