Choroba biurowa

Wiele osób pracuje w biurze, ale czy wywołuje to jakąś chorobę? Sama  praca nie jest chorobą, ale za to jej wykonywanie przyczynia się do rozwoju różnych schorzeń i dolegliwości. Tłumaczymy, czym jest choroba biurowa.

Praca biurowa przebiega w powtarzających się warunkach – wymaga długotrwałego przyjmowania pozycji siedzącej, najczęściej przed komputerem. Chodzi przede wszystkim o długotrwałe, a więc wielogodzinne siedzenie. Naturalną pozycją człowieka jest postawa stojąca i przebywanie w ruchu. Tym samym, pozycja siedząca jest wymuszona, a już na pewno przyjmowanie jej przez większość dnia. Wiele dolegliwości wynika z długiego przesiadywania, gdyż wtedy nasze mięśnie nie pracują, a obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego jest większe niż podczas stania.

Tryb pracy w biurze a nasze zdrowie

Praca biurowa wymusza na nas również inne zachowania, dalekie od życia zgodnego z naturą, m.in. przebywanie w pomieszczeniach z wentylacją i ze sztucznym oświetleniem (w tym pochodzącym od monitora komputera).

Przy organizacji stanowisk pracy pracodawcy są zobowiązani do przestrzegania wymogów BHP, jednak większość z nich wypełnia je tylko w minimalnym stopniu. Przykładem dobrej praktyki są dopłaty do okularów korekcyjnych dla osób pracujących z monitorem ekranowym. Wciąż jednak lista dolegliwości, związanych z chorobą biurową, wydłuża się.

Wyniki badań Ergotestu przeprowadzonego na 3,2 tys. internautów pod nadzorem m.in. Instytutu Medycyny Pracy i Centralnego Instytutu Ochrony Pracy – Państwowego Instytutu Badawczego są bardzo niepokojące:

• 91 proc. badanych odczuwa bóle pleców i karku,
• 62 proc. skarży się na bóle nadgarstków,
• 41 proc. zgłasza dolegliwości narządu wzroku,
• 20 proc. cierpi na utrzymujące się mrowienie w stopach, opuchliznę nóg i drętwienie łydek.

Sytuację pogarsza fakt, że warunki pracy stwarzane dla pracowników biurowych są niskiej jakości, a zdarza się, że nie spełniają nawet norm prawnych. Według wspomnianych wyżej badań Ergotestu aż 57 proc. stanowisk pracy łamie wymagania ergonomii.

Najczęstsze dolegliwości w pracy biurowej

Dolegliwości, do których z czasem się przyzwyczajamy, rzadko wiążemy z rodzajem wykonywanej przez nas pracy. Powodów podupadania na zdrowiu szukamy najczęściej poza murami biura. Choroba biurowa rozwija się zwykle podstępnie, na co dzień nie zauważmy drobnych schorzeń. Dopiero gdy schorzenia stają się coraz bardziej dokuczliwe, okazuje się, że zmiany są już utrwalone, zwyrodnieniowe, a powrót do pełnej formy jest długotrwały, kosztowny i często niemożliwy.

Jakie dolegliwości przyczyniają się do rozwoju choroby biurowej? Jest ich kilka, a niektóre znalazły się nawet w Wykazie Chorób Zawodowych:

• Zespół cieśni nadgarstka,
• Bóle oraz stany zwyrodnieniowe kręgosłupa,
• Choroby narządu wzroku,
• Łokieć tenisisty,
• Przewlekłe zapalenie ścięgna i jego pochewki,
• Zapalenie okołostawowe barku,
• Alergie,
• Żylaki kończyn dolnych i hemoroidy.

Ponadto, długotrwałe wykonywanie pracy w wymuszonej pozycji może doprowadzić do większych dolegliwości menstruacyjnych, poronień oraz impotencji.

Najczęstszą chorobą biurową jest zespół cieśni nadgarstka. Schorzenie dotyka głównie osoby piszące na maszynie, bądź na klawiaturze komputera, szczególnie, gdy ręce nie są podparte. Wykazano, że wpływ na rozwój zespołu cieśni nadgarstka mogą mieć niektóre choroby, min. cukrzyca, choroby nerek, stawów, a także ciąża, alkoholizm i otyłość.

Utrzymujące się przeciążenie i nadmierne używanie nadgarstka skutkuje obrzękiem i uciskiem nerwów, które przechodzą przez nadgarstek. Objawami jest ból, który może promieniować aż do barku, kłucie, drętwienie (często nasilające się w nocy), osłabienie mięśni kciuka i czucia w palcach.

Zespół cieśni nadgarstka trzeba leczyć, aby nie doszło do ograniczenia funkcji ręki, a w efekcie niezdolności do pracy. Chory nadgarstek wymaga odpoczynku i nieprzeciążania. Przed uciskiem nerw powinien zostać zabezpieczony poprzez unieruchomienie i usztywnienie. W przypadku obrzęku ścięgien konieczne jest przyjmowanie leków doustnych, a dolegliwość zmniejszy systematyczna fizjoterapia. Ostatecznością jest zabieg operacyjny, podczas którego chirurg wykonuje cięcie na dłoni i „odbarcza” kanał nadgarstka.

Z chorobą biurową wiążą się również częste bóle i stany zwyrodnieniowe kręgosłupa. W pracy biurowej kręgosłup jest bardzo obciążony. Zaczyna się od bólów, kończy na rozwoju zmian zwyrodnieniowych. Ponadto, mięśnie przy kręgosłupie zostają osłabione na skutek małej aktywności ruchowej. Gdy przesiadujemy długo przy biurku, zwłaszcza w niewłaściwej pozycji i bez oparcia, mięśnie napinają się, a gdy garbimy się – dochodzi do kurczenia się mięśni i utrudnionego krążenia krwi. To z kolei powoduje, że mięśnie są niedotlenione i znów się kurczą. Powtarzanie tego procesu sprawia, że wywoływany jest ból, stany zapalne i zmiany zwyrodnieniowe.

Schorzenia kręgosłupa trzeba leczyć, brak przeciwdziałania będzie pogłębiać dolegliwości i je utrwalał, doprowadzając np. do rwy kulszowej. Chory kręgosłup wymaga stosowania leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, maści, niekiedy zastrzyków przeciwbólowych, a ostatecznie leczenia szpitalnego. Wskazana jest lekka aktywność fizyczna.

Natomiast dość ciekawie brzmiąca nazwa „łokieć tenisisty” jest również chorobą biurową, która ma niewiele wspólnego z rzeczywistą grą w tenisa. Często jej przyczyną jest długotrwałe przesiadywanie przy biurku, przy blacie o niedopasowanej wysokości, co skutkuje przeciążeniem ścięgien przedramienia i rozwojem stanu zapalnego. Leczenie, choć może trwać nawet 6 miesięcy, kończy się pełnym wyleczeniem.

Choroba biurowa – jak o siebie zadbać?

Pracując w biurze, możemy dużo zrobić dla naszego zdrowia. Ważna jest świadomość mocy profilaktyki. W przypadku poszczególnych dolegliwości z zakresu choroby biurowej powinniśmy:

Zespół cieśni nadgarstka:

• przez pracą rozruszać i „rozgrzać” rękę i palce,
• w trakcie pracy pamiętać o czasie na odpoczynek i rozluźnienie ręki,
• unikać monotonnych, powtarzalnych ruchów nadgarstka,
• zatroszczyć się o jakość  stanowiska komputerowego – regulowane biurko, dopasowane do naszego wzrostu; wygodne, regulowane krzesło; podkładki pod nadgarstki.

Bóle kręgosłupa

• siedząc przy stole lub biurku, przyjmować prawidłową postawę ciała, a więc utrzymywać wyprostowane plecy i lekko uniesioną głową,
• nie garbić się,
• unikać długotrwałego siedzenia, konieczne są przerwy, krótkie przespacerowanie się, lekka gimnastyka,
• podczas siedzenia poruszać nogami i palcami stóp, unikać zakładania nogi na nogę,
• zadbać o krzesło obrotowe do pracy, z podparciem lędźwiowym, a także, jeśli jest to możliwe, o wyregulowanie wysokości biurka,
• nie wykonywanie wszystkich czynności ręką dominującą, tzn. jeżeli jesteśmy praworęczni, spróbujmy odciążyć trochę tę rękę i przynajmniej część czynności wykonywać ręką lewą,
• zatroszczyć się o kręgosłup w życiu codziennym – prawidłowe podnoszenie ciężkich przedmiotów, zakładanie wygodnego obuwia (szpilki tylko na wyjątkowe okazje), zakup idealnego materaca i poduszki do spania.

Choroby narządu wzroku

• robić przerwy podczas pracy przy komputerze, pozwolić oczom odpocząć, zasłonić je, spoglądać w dal, wykonywać odpowiednie ćwiczenia oczu. W tzw. zespole suchego oka (gdy oczy pieką, są zaczerwienione, a produkcja łez ograniczona) warto jest sięgnąć po specjalne krople nawilżające do oczu.