Żelazo w ciąży

Ciąża to szczególny okres w życiu każdej kobiety. Rozwijające się nowe życie ma spore wymagania – do swojego wzrostu potrzebuje licznych składników. Jednym z niezwykle ważnych pierwiastków w tym okresie jest żelazo. Dlaczego jest ono tak istotne? W jakich produktach możemy go znaleźć? Czy konieczna jest suplementacja?

Jaka jest rola żelaza?

Żelazo jest niezbędne do budowy hemoglobiny, z której są zbudowane czerwone krwinki, czyli erytrocyty. Jest to podstawowy składnik krwi. Ich zadaniem jest przenoszenie tlenu do wszystkich tkanek. W ciąży wzrasta ilość krwi, tak więc do jej produkcji konieczna jest większa ilość żelaza. Jego niedobór powoduje anemię, czyli niedokrwistość – wówczas ilość erytrocytów spada, a tkanki są gorzej utlenowane.

Oprócz budowy erytrocytów żelazo ma również wpływ na prawidłowe funkcjonowanie układu immunologicznego oraz uczestniczy w budowie enzymów, przeprowadzających reakcje chemiczne w organizmie.

Żelazo jest niezbędne nie tylko dla ciężarnej, bez niego nie może prawidłowo rozwijać się płód. Zapotrzebowanie na ten pierwiastek gwałtownie wzrasta od II semestru ciąży – zwiększa się wówczas produkcja krwi u kobiety ciężarnej, a płód intensywnie się rozwija i rośnie. Niedobór żelaza grozi niską masą urodzeniową dziecka, porodem przedwczesnym, a nawet poronieniem.

Dlaczego w ciąży może wystąpić niedobór żelaza?

Wiele kobiet już przed ciążą jest zagrożona niedoborem żelaza – sprawcą tego mogą być między innymi obfite miesiączki, diety odchudzające. Natomiast podczas ciąży w łonie matki dochodzi do powstania  nowego życia, na jego rozwój potrzebne są liczne składniki – w tym żelazo. Co więcej, jak już wyżej wspomniano, w przebiegu ciąży znacznie zwiększa się ilość krwi krążącej, do jej produkcji również niezbędne jest żelazo.  Ponadto często w początkowym okresie ciąży kobiety cierpią na nudności, wymioty, skarżą się na niechęć do niektórych potraw – z tego powodu wchłanianie żelaza może być zakłócone. Wszystkie te czynniki odpowiadają za zwiększone zapotrzebowanie na ten pierwiastek w ciąży. Przed ciążą zapotrzebowanie wynosi 20mg/dobę. Po zapłodnieniu zapotrzebowanie rośnie do 30mg/dobę. Tak duże zapotrzebowanie sprawia, że łatwo o niedobór pierwiastka. Z tego powodu w trakcie ciąży wskazane jest systematyczne monitorowanie morfologii krwi, aby w porę wyłapać pojawienie się anemii. Najczęściej lekarz zaleca oznaczanie morfologii raz w miesiącu. Niekiedy wskazane jest również oznaczenie poziomu żelaza w surowicy. Oba badania wykonuje się z krwi.

Jaki są objawy niedoboru żelaza?

Niedobór tego ważnego pierwiastka może niekorzystnie odbić się na stanie zdrowia zarówno przyszłej mamy jak i dziecka. W wyniku niedoboru żelaza u przyszłej mamy dochodzi do rozwoju anemii. Jej objawami są:

• uczucie wyczerpania i zmęczenia;
• nadmierna senność i osłabienie;
• bóle głowy, problemy z koncentracją;
• bladość skóry;
• nadmierne wypadnie włosów; matowienie włosów;
• łamliwość paznokci;
• może pojawić się zwiększona podatność na infekcje.

Problem anemii może również skomplikować sam poród, zwłaszcza gdy w czasie porodu dojdzie do utraty dużej  ilości krwi.

Oprócz objawów u ciężarnej niedobór żelaza wpływa na  zdrowie nienarodzonego dziecka.  W przypadku niedoboru żelaza istnieje ryzyko, że dziecko będzie miało niską masę urodzeniową oraz anemię. Wzrasta ryzyko poronienia oraz porodu przedwczesnego.

Jakie produkty obfitują w żelazo?

Dieta w ciąży musi być zbilansowana, bowiem odpowiednia ilość składników odżywczych oraz witamin jest niezbędna do prawidłowego rozwoju nienarodzonego dziecka i zachowania zdrowia u przyszłej mamy.

Żelazo można znaleźć zarówno w produktach pochodzenia zwierzęcego jak i roślinnego. Lepiej przyswajalne jest to pochodzące z mięsa – szczególnie wołowego, ale również drobiowego czy wieprzowego.  Źródłem żelaza są także ryby. W mięsie zawarte jest tak zwane żelazo hemowe.

Wartościowe jest również żelazo pochodzenia roślinnego (tak zwane żelazo niehemowe). Szczególnie bogate w ten pierwiastek są botwinka, buraczki, pietruszka, szpinak. Oprócz tego żelazo zawarte jest w produktach zbożowych i kaszach. Znajdziemy go również w suszonych owocach (rodzynkach, śliwkach, morelach, figach).

 Żelazo łatwiej się wchłania w obecności witaminy C. Dlatego warto spożywać produkty w nią bogate. Witamina C znajduje się głównie w owocach: czarnych porzeczkach, truskawkach, owocach cytrusowych, aronii. Znajdziemy ja także w pietruszce, pomidorach, papryce, kiszonej kapuście. Poza tym aby żelazo w organizmie mogło spełniać swoją funkcję konieczna jest obecność innych witamin, zwłaszcza  z grupy B – ich bogatym źródłem są rośliny zielone: brokuły, brukselka, zielona sałata, fasolka szparagowa. Witaminy z grupy B znajdują się również w pełnoziarnistym pieczywie.

Warto pamiętać, że nie wszystkie produkty bogate w żelazo są zalecane dla przyszłej mamy.  Wątróbka ze względu na możliwe odkładanie się w niej toksyn nie powinna być spożywana w ciąży. Ponadto po zapłodnieniu nie wolno spożywać surowych mięs (na przykład tatara), surowych ryb i owoców morza. Żelazo obecne jest również w przetworach mięsnych, w tym wędlinach, jednak w ciąży należy unikać produktów z dużą ilością konserwantów.

Czy konieczna jest suplementacja?

W wielu produktach jest zawarte żelazo, jednak jego przyswajalność jest mała. Szacuje się, że z pożywienia wchłania się około 10% żelaza, dlatego ilość w spożywanych produktach powinna być 10-krotnie wyższa niż dzienne zapotrzebowanie (czyli około 300mg). Ponadto niektóre produkty dodatkowo zmniejszają ilość żelaza, które mogłoby się wchłonąć. Z tego powodu nie powinno się popijać spożytych posiłków kawą czy herbatą, gdyż zawarte w nich składniki upośledzają wchłanianie żelaza. Podobnie mogą działać preparaty zawierające wapń, z tego powodu w razie konieczności stosowania suplementacji wapniem, konieczne jest przyjmowanie leku w odstępie 2-3 godzin od posiłku bogatego w żelazo.

Ze względu na znaczny wzrost zapotrzebowania od II trymestru ciąży oraz słabą przyswajalność pierwiastka z diety w przebiegu wielu ciąż lekarze zalecają suplementację żelaza.

Czy nadmiar pierwiastka też może być groźny?

Niestety podobnie jak niedobór również nadmiar pierwiastka stanowi zagrożenie dla prawidłowego przebiegu ciąży. Może odpowiadać za rozwój cukrzycy ciążowej, stanu przedrzucawkowego oraz poronienia. Z tego powodu należy uważnie dobierać suplementy diety.

Jaki rodzaj preparatu wybrać?

Wybór preparatu jest bardzo istotny, na rynku dostępny jest ich duży wybór. W ciąży zawsze warto wybierać produkty przeznaczone właśnie dla przyszłych mam, tym bardziej że groźny dla zdrowia mamy i dziecka jest zarówno nadmiar jak i niedobór żelaza. Najlepsze efekty terapii uzyskuje się przez długotrwałe leczenie niskimi dawkami preparatu. Małe dawki leków sprawiają również, że leczenie jest lepiej tolerowane i rzadziej powstają objawy niepożądane (najczęściej zaparcia, bóle brzucha, nudności, niekiedy biegunki). Takie leczenie pozwala na lepszą tolerancję leku w odniesieniu do wysokodawkowych preparatów żelaza.

Żelazo jest niezbędne do prawidłowego przebiegu ciąży.  Jego niedobór może być groźny zarówno dal matki jak i dla dziecka. Z tego powodu warto często wykonywać  morfologię krwi i w porę włączyć niezbędną suplementację. Podstawą zapobiegania niedoborom jest również zbilansowana i urozmaicona dieta.

Autor: lek. med. Joanna Gładczak

 

BIOFER FOLIC – Suplement diety

ŻELAZO O ZWIĘKSZONYM WCHŁANIANIU Z KWASEM FOLIOWYM

Biofer Folic to suplement diety szczególnie polecany kobietom planującym zajść w ciążę, ciężarnym oraz karmiącym piersią, u których żelazo jest jednym z najważniejszych mikroelementów, jakie powinny być suplementowane. Preparat jest dodatkowo wzbogacony o kwas foliowy i witaminę C, która zwiększa wchłanianie żelaza.  Biofer Folic zawiera unikatową kompozycję dwóch rodzajów żelaza: HEMOWE (obecne w produktach pochodzenia zwierzęcego), związane w molekule hemoglobiny, oraz NIEHEMOWE (znajdujące się w produktach pochodzenia roślinnego). Badania kliniczne potwierdzają, że żelazo zawarte w Biofer Folic jest lepiej wchłaniane niż inne preparaty ze związkami żelaza, a jednocześnie charakteryzuje się bardzo dobrą tolerancją.

Żelazo
Żelazo to jeden z najważniejszych mikroelementów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jest istotnym składnikiem hemoglobiny transportującej tlen do komórek całego ciała, wspomaga układ odpornościowy, korzystnie wpływa na sprawność umysłową oraz pomaga zmniejszyć uczucie zmęczenia i znużenia. Ciąża wzmaga zapotrzebowanie na żelazo, co związane jest ze zwiększoną ilością czerwonych krwinek oraz transportem żelaza do płodu i łożyska.

Kwas foliowy
U kobiet, które planują ciążę lub już w niej są, wzrasta zapotrzebowanie na kwas foliowy. Jego rola jest szczególnie istotna w początkowej fazie rozwoju płodu, dlatego specjaliści zalecają przyjmowanie dodatkowego kwasu foliowego w ilości 400 µg przed i w czasie trwania pierwszych tygodni ciąży.

Opakowanie: 40 tabletek -– ok. 17 zł, 80 tabletek – ok. 26 zł
Dystrybutor: Cederroth Polska S.A., ul. Polna 21, 05-250 Radzymin