Zaburzenia odżywiania -artykuł dietetyka

Według statystyk  około 10% kobiet i 6% mężczyzn cierpi na zaburzenia odżywiania. Te dane mogą być jednak zaniżone gdyż nie wszyscy otwarcie przyznają się do swojej choroby, nie tylko przed najbliższymi, ale często przed sobą. Nieświadome tkwią w uzależnieniu, które stopniowo staje się zagrożeniem dla zdrowia i życia.

Zaburzenia odżywiania – anoreksja

Jadłowstręt psychiczny (anorexia nervosa) czyli anoreksja. To co najbardziej charakterystyczne dla tej choroby jest uporczywe, wręcz obsesyjne dążenie do schudnięcia. Kobiety (a także mężczyźni, bo również ich dotyczy ta choroba) nie poprzestają na gubieniu kilogramów, nawet gdy spadek wagi jest większy niż początkowo zakładali, a wkrótce dochodzi do poważnego wyniszczenia ich organizmu. Zaczyna się niewinnie, osoba na początku je mniej, z czasem opuszcza posiłki, je w samotności (a przynajmniej twierdzi, że to robi). Paradoksalnie chora na anoreksje lubi pichcić i uczestniczyć w przygotowaniu posiłków. „Dokarmia” innych, ale nie siebie.

Każdy z nas zna kogoś kto się odchudzał, odchudza lub ma taki zamiar (albo sam coś robił czy robi w tym kierunku), ale czy to znaczy, że wszyscy przesadzają i mogą popaść w skrajność? Od czego zależy czy taka osoba będzie chora na anoreksję czy nie? Prowadzono wiele badań i obserwacji na ten temat, ale nadal jednoznacznie nie można odpowiedzieć co jest główną przyczyną zapadania na ta chorobę. Prawdopodobnie przyczyn jest wiele. Najczęściej wymienia się czynniki rodzinne, indywidualne (prawdopodobnie zaburzenia funkcjonowania osi podwzgórze-przysadka-nadnercza, a także czynniki emocjonalne takie jak nieakceptowanie własnej sylwetki, seksualności) i społeczno-kulturowe (lansowany ideał współczesnej sylwetki kobiety). Wystąpienie tych wszystkich czynników może powodować rozwój choroby. Mówi się, że model typowej anorektyczki to osoba wiecznie dążąca do perfekcji, wciąż niezadowolona z siebie i wymagająca więcej od własnej osoby niż od innych.

Za objawy jadłowstrętu psychicznego uznaje się:

• Dużą utratę masy ciała (mówi się, że jest to więcej niż 15% masy ciała, w stosunku do idealnej wartości dla danego wzrostu i wieku)
• Ogromny wpływ masy ciała na samoocenę, przeżywanie przybycia każdego dodatkowego kilograma (mogą występować objawy lękowe) nawet wtedy gdy ma się niedowagę. Zaburzone postrzegane siebie.
• Brak miesiączki (uważa się za niego taki stan gdy występuje ona dopiero po podaniu estrogenów). W anoreksji przyjmuje się brak trzech kolejnych cykli menstruacyjnych.

Czym jest bulimia?

Żarłoczność psychiczna (bulimia nervosa), popularnie zwana bulimią, to również zaburzenie odżywiania. Coraz częściej pojawiają się informacje o przypadkach zgonów z powodu bulimii. Główne objawy tej choroby to niekontrolowane napady objadania się, a następnie sposoby przeciwdziałania przytyciu w postaci przyjmowaniu środków przeczyszczających lub moczopędnych, prowokowaniu wymiotów,  głodzeniu się i wykonywaniu intensywnych ćwiczeń fizycznych. Również w tym przypadku na samoocenę wpływa znacząco masa ciała. Epizody objadania się występują średnio 2 razy w tygodniu, przez minimum 3 miesiące.

Ze względu na to, że chore na bulimię nie muszą być szczupłe czy wychudzone, udaje im się dłużej ukrywać swoją chorobę. Pozornie zdrowe funkcjonują w zawodzie, związkach i społeczeństwie. Mimo to choroba polegająca na naprzemiennym meczeniu organizmu objadaniem się i przeczyszczaniem prowadzi to wielu negatywnych konsekwencji.

Do skutków bulimii zalicza się:

• zaburzenia metaboliczne (np. wahania poziomu potasu w organizmie)
• uszkodzenie szkliwa zębów, tylnej ściany gardła i przełyku spowodowane częstym zwracaniem treści żołądkowej
• przy dużych wahaniach masy ciała występowanie rozstępów na skórze
• zaparcia (po przewlekłym stosowaniu środków przeczyszczających organizm przestaje na nie „reagować”)
• osłabienie, bóle głowy, apatia

W zaburzeniach odżywiania rolę odgrywają emocje

Pamiętajmy, że zaburzenia dotyczące sfery emocjonalnej dotykają nie tylko nastoletnie dziewczyny, również dorosłe kobiety.  Doniesienia naukowe mówią o tym, że tego typu zaburzenia częściej występują u osób chorych na cukrzycę, którzy całą swoją uwagę skupiają na swojej diecie, duży nacisk jest kładziony również na samokontrolę.

Obu zaburzeniom może towarzyszyć nadmierna aktywność fizyczna, szczególnie po spożyciu większych posiłków (lub po posiłkach w ogóle). Osoby chore próbują spalić wszystkie „złe” kalorie, które zjadły. Podobnie jest z zażywaniem środków przeczyszczających, które przeważnie przypisywane jest bulimii, ale u anorektyczek również występują podobne zachowania. Tak naprawdę jedno i drugie zaburzenie mogą występować na przemian tj. z bulimii można popaść w anoreksję i na odwrót. W obu przypadkach potrzebna jest pomoc specjalisty. Nie tylko pod kątem medycznym, ale i psychicznym. Ważna także jest postawa rodziny i osób najbliższych, które nie powinny krytykować ani uważać zachowania osoby chorej za fanaberie, ale dopingować i służyć wsparciem.

Przeczytaj również:
Jak intensywna może być aktywność fizyczna anorektyczek? 

Anna Kiędyś –dietetyk kliniczny. Absolwentka kierunku dietetyka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Udzielała porad pacjentom wielu warszawskich szpitali. W 2010 roku jej praca dyplomowa była prezentowana na konferencji „Między profilaktyką a medycyną kliniczną”. Była wolontariuszką Banku Żywności SOS, gdzie prowadziła edukację żywieniową młodzieży szkolnej i seniorów.

E-mail: ann.kiedys@gmail.com