Nietolerancja pokarmowa w ostatnich czasach stała się bardzo popularnym schorzeniem. Jest to rodzaj nadwrażliwości pokarmowej, w której nie biorą udział czynniki immunologiczne. Dochodzi do niej, gdy organizm nie potrafi przetrawić lub wchłonąć danego składnika pokarmowego. Zazwyczaj związane są z tym procesy metaboliczne, w których brakuje enzymów niezbędnych do przemiany danej substancji. Towarzyszą temu nieprzyjemne dolegliwości, które pogarszają samopoczucie, ale przy odpowiednim postępowaniu można się ich pozbyć.
Nietolerancja czy alergia pokarmowa?
Rozróżnienie tych dwóch pojęć jest bardzo ważne w kontekście dalszego postępowania i leczenia. Są to zupełnie inne dolegliwości, które wiążą się z innymi mechanizmami. W przypadku alergii pokarmowej mamy do czynienia z nadwrażliwością na alergen, w kontakcie z którym układ odpornościowy silnie i szybko reaguje, wytwarzając specyficzną linię obrony. Tutaj objawy występują w ciągu kilku lub kilkunastu minut po spożyciu określonego pokarmu. Natomiast w przypadku nietolerancji pokarmowej mamy do czynienia z niealergiczną reakcją, która może wystąpić nawet po 3 dniach.
Przyczyny nietolerancji laktozy
Nietolerancja laktozy związana jest z nieprawidłowościami w jej metabolizmie i może występować w dwóch sytuacjach: gdy w organizmie występuje całkowity brak laktazy, czyli enzymu odpowiedzialnego za rozkład laktozy, oraz w wyniku hipolaktazji, która polega na zmniejszeniu aktywności laktazy, co sprawia, że jej działanie nie jest w pełni skuteczne. W pierwszym przypadku jest to uwarunkowane genetycznie, natomiast w drugim może być spowodowane uszkodzeniem powierzchni błony śluzowej jelita. W Polsce najczęściej stwierdza się hipolaktazję (20-37%), która dotyczy zarówno szerokiego grona dzieci, jak i dorosłych.
Objawy nietolerancji laktozy
Laktoza to cukier mleczny, który dostaje się do naszego organizmu w postaci mleka i produktów mlecznych (jogurty, kefiry, śmietana, ser). Jeśli nie dochodzi do jej strawienia w obrębie jelita cienkiego (niedobór laktazy), trafia dalej do jelita grubego i tutaj rozkładana jest przy udziale mikroflory jelitowej. W wyniku tego procesu powstają gazy (wodór, dwutlenek węgla, metan), które dają nieprzyjemne dolegliwości w postaci wzdęcia, uczucia pełności, napięcia i wiatrów. Poza tym słyszalne są charakterystyczne przelewania w obrębie jelit, pojawia się ból brzucha, a nawet biegunka. Objawy mogą różnić się stopniem nasilenia, co jest bardzo indywidualną sprawą.
Jak radzić sobie z nietolerancją laktozy?
W przypadku osób dorosłych zaleca się całkowitą rezygnację z produktów zawierających laktozę lub częściowe wyeliminowanie jej z diety. Inną możliwością jest stosowanie preparatów naśladujących działanie enzymu – laktazy, które ułatwiają trawienie laktozy. Często przydatne jest skierowanie się do dietetyka, który ułoży dietę z odpowiednią podażą niezbędnych witamin zawartych w produktach mlecznych (B2, B12 oraz wapń). Ponadto jeśli chcemy dowiedzieć się, czy laktoza jest przyczyną naszych problemów, warto na kilka dni zrezygnować z mlecznych produktów, a następnie ponownie je wprowadzić i obserwować reakcję organizmu. Natomiast w przypadku podejrzenia nietolerancji laktozy u dzieci, warto skierować się do lekarza i wykonać odpowiednie badania. W pierwszej kolejności ból brzucha u dziecka sugeruje zakażenie przewodu pokarmowego (biegunka rotawirusowa, pasożyty), dlatego warto wcześniej wykluczyć inne przyczyny.