Ciąża pozamaciczna

Ciąża pozamaciczna (ektopowa) to zagnieżdżenie się zapłodnionej komórki jajowej w miejscu innym niż błona śluzowa macicy. Częstość występowania ciąży ektopowej ocenia się na 2% populacji kobiet. Pozamaciczna ciąża może umiejscowić się w jajowodzie (92% przypadków), na jajniku, szyjce macicy lub w jamie brzusznej.

Ciąża pozamaciczna – najczęstsze przyczyny

Do głównych przyczyn patologii zalicza się stany zapalne miednicy mniejszej związane z różnego rodzaju patogenami, w tym najbardziej powszechną chlamydiozą. Dodatkowo, jeśli infekcja ma przebieg bezobjawowy, a jej konsekwencją są zaburzenia funkcji jajowodów to statystycznie częściej dochodzi do ciąży jajowodowej (umiejscowionej w jajowodzie). Inną przyczyną powstania ciąży jajowodowej jest zaburzony transport komórki jajowej, spowodowany nieprawidłową perystaltyką jajowodu. Winne tego mogą być hormony –nieodpowiednie stężenie progesteronu (nieprawidłowy rozwój ciałka żółtego) lub wady anatomiczne jajowodu –np. zwężenie, zrosty i uchyłki. Nie wyklucza się także czynnika emocjonalnego. U kobiet, u których ciąża pozamaciczna występowała wcześniej ryzyko kolejnej poza jamą macicy jest wyższe. Inne czynniki mogące powodować ciążę ektopową to: leczenie niepłodności, interwencje chirurgiczne w obrębie miednicy małej, palenie papierosów oraz ekspozycja na DES (dietylostilbestrol) w życiu płodowym.

Antykoncepcja a ciąża pozamaciczna

Wykazano zależność pomiędzy stosowaniem antykoncepcji a częstością występowania ciąży pozamacicznej. To powikłanie ciąży zdarza się zdecydowanie rzadziej w grupie kobiet stosujących różnego rodzaju środki antykoncepcyjne. Jedynie przy wkładce wewnątrzmacicznej (IUD) zwiększa się ryzyko patologii, w przypadku zaistnienia ciąży współwystępującej z wkładką. Zwiększone ryzyko utrzymuje się nawet po usunięciu IUD, co związane jest z prawdopodobnymi, wcześniejszymi infekcjami.

Ryzyko związane z ciążą ektopową i leczenie

Wystąpienie ciąży pozamacicznej niesie duże ryzyko zdrowotne dla kobiety ciężarnej. Możliwe jest pęknięcie narządu, w którym rozwijała się powikłana ciążą. Obecnie 80% przypadków ciąży etopowej rozpoznaje się przed pęknięciem. Do objawów ciąży pozamacicznej należą ból w podbrzuszu występujący po jednej stronie, możliwie promieniujący i nasilający się podczas ruchu oraz krwawienie z pochwy. Wczesne zdiagnozowanie ciąży pozamacicznej ma kluczowe znaczenie dla wyboru metody leczenia. Obecnie stosuje się oznaczanie stężenia hormonu ciążowego  hCG –ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej. W ciąży prawidłowej stężenie hCG odpowiednio wzrasta, a w ciąży ektopowej stężenie hCG utrzymuje się na stałym poziomie. Podobnie jest ze stężeniem progesteronu, które jest podwyższone w przypadku ciąży fizjologicznej. Gdy w przezpochwowym badaniu ultrasonograficznym, w macicy nie obserwuje się występowania zarodka (jedynie pęcherzyka żółtkowego) to można podejrzewać ciążę pozamaciczną.

Leczenie ciąży ektopowej oparte jest na trzech metodach:

• Leczenie operacyjne – polega na endoskopowym zaopatrywaniu tkanek i powstrzymywaniu krwawienia. Stosowane są dwie metody: laparoskopia (wziernikowanie narzędziami poprzez niewielkie otwory) i laparotomia (otwarcie jamy brzusznej). Druga z metod stosowana jest w bardziej skomplikowanych przypadkach.
• Leczenie farmakologiczne – kobiecie z ciążą ektopową podaje się cytostatyk –metotrexat. Działa on na intensywnie dzielące się komórki zarodkowe.
• Postępowanie wyczekujące – pewien odsetek ciąż pozamacicznych ulega samoistnemu obumarciu

Artykuł na podstawie: Jakiel G., Robak-Chołubek D., Tkaczuk-Włach J.: Ciąża ektopowa. Przegląd menopauzalny, nr 1; 2006