Zespół jelita drażliwego (inaczej zwany zespołem jelita nadwrażliwego lub IBS) jest to przewlekła choroba, która nie wymaga operacji, jest jednak bardzo uciążliwa.
Okres trwania choroby to minimum trzy miesiące. Przyczyny powstania IBS są często niejasne (pochodzenie idiopatyczne), charakteryzują ją bóle brzucha, zaburzenie rytmu wypróżnień i dyskomfort w jamie brzusznej. Mogą występować odbijania lub nudności. Nawet w przypadku podjęcia leczenia objawy zwykle nawracają. Ten zespół chorobowy nie prowadzi do wyniszczenia.
Objawy zespołu jelita nadwrażliwego
Osoba, która cierpi na zespół jelita nadwrażliwego podporządkowuje schorzeniu swój tryb dnia, a nawet życia. Uciążliwe dolegliwości są krępujące i nie pozwalają na wiele czynności z którymi przed występowaniem objawów nie było najmniejszego problemu. Wśród najczęściej występujących objawów zespołu jelita drażliwego wymienia się poniższe:
- Biegunki (najczęściej rano, w czasie sytuacji stresowych, po posiłkach). U niektórych osób zamiast biegunek pojawiają się zaparcia. Możliwe są również sytuacje w których biegunki i zaparcia występują naprzemiennie (mieszana postać IBS)
- Ostre, skurczowe bóle brzucha (najczęściej w podbrzuszu i lewym dole biodrowym), zwykle występujące i przybierające na sile po posiłkach. Mogą towarzyszyć biegunkom
- Wzdęcia
- Nudności, wymioty
- Pojawianie się gazów
- Zgagi
- Uczucie zmęczenia, bóle głowy
- Częstomocz
- U kobiet może dochodzić do zaburzeń miesiączkowania
Przyczyny choroby, diagnozowanie
Do tej pory nie poznano przyczyn zespołu jelita nadwrażliwego, jednak czynniki wpływające na jej powstawanie to:
- nadmierny rozrost flory bakteryjnej
- zaburzenia funkcji motorycznej jelit
- przebycie w przeszłości infekcji jelit (np. czerwonki)
- spożywanie pokarmów o małej zawartości błonnika
- zmiany na tle sfery psychicznej (zdarza się to u 70-90% pacjentów) np. niepokój, zaburzenia osobowości lub depresja
- nie wyjaśniono do końca roli mózgu, niektóre badania wskazują jednak na zmiany w korze mózgu u osób z IBS
By zdiagnozować chorobę wykonuje się zestaw badań diagnostycznych (m.in. morfologia krwi, badanie biochemiczne krwi, badanie ogólne moczu, badanie kału, rektoskopia. W zależności od sytuacjo dodatkowo może być zlecone USG, kolonoskopia (po 45. r . życia), badania radiologiczne.
Zespół jelita drażliwego w liczbach
- Na tą chorobę zapada więcej kobiet (ok. 2/3 zdiagnozowanych przypadków)
- Występuje u 10-20% dorosłych ludzi (w Polsce około 13% populacji)
- Choroba najczęściej ma swój początek w wieku 30-40 lat
- U lekarza szuka pomocy 10-25 % chorych (z pewnością jest to problem wstydliwy)
Jak postępować z zespołem jelita drażliwego?
Wskazówki, które mogą pomóc w radzeniu sobie w zespole jelita nadwrażliwego:
- W diecie nie mogą znajdować się produkty, które mogą wpływać drażniąco na śluzówkę jelita. Bezwzględnie wykluczamy alkohol, kawę i mocną herbatę. Niewskazane jest także palenie papierosów. Posiłki nie mogą być zbyt tłuste, ciężkie. Produkty wzdymające (takie jak: fasola, soja, warzywa kapustne) mogą nasilać dolegliwości. Dotyczy to również tych o ostrym smaku.
- W codziennym jadłospisie powinny być zawarte produkty łatwostrawne ( zapraszam do artykułu poświęconemu diecie lekkostrawnej). Ograniczy trzeba dostarczany z dietą błonnik (ponieważ jest niezbędny w diecie, najlepiej by pochodził z delikatnych warzyw, oczyszczonych produktów zbożowych). Wyjątkiem jest postać zaparciowa. Oprócz diety bogatoresztkowej lekarz może zalecić również stosowanie preparatów z błonnikiem.
- Pamiętać trzeba o obieraniu warzyw i owoców. Dobrym pomysłem jest również przecieranie ich przez sitko lub miksowanie.
- Spożywać produkty gotowane, pieczone i duszone. Ograniczyć a najlepiej wyeliminować smażenie!
- Niektórym pacjentom ulgę przynosi przejście na dietę bezglutenową
- Przyjmowanie odpowiedniej ilości niegazowanych płynów (niezbędne minimum to 1,5 l)
- Oprócz odpowiedniego żywienia ważne jest również nauczenie się radzenia sobie ze stresem. Dobrym pomysłem będą techniki relaksacyjne (można się zapisać na specjalne kursy lub treningi), unikanie (w miarę możliwości) sytuacji stresujących.
- Kolejnym pomocnym środkiem mogą być ćwiczenia izomeryczne (głównie mięśni brzucha) bądź ciepłe kąpiele (załagodzą bóle i nadwrażliwości)
Ważne! Każdy z nas jest inny, tak i przypadek choroby trzeba potraktować indywidualnie dlatego najbardziej wskazane będzie skontaktowanie się z lekarzem. Szczególnie niebezpiecznymi objawami towarzyszącymi zespołowi jelita drażliwego jest obecność krwi w stolcu oraz występowanie raka lub innych chorób zapalnych jelit w rodzinie. Lekarz może zalecić środki farmakologiczne, mające na celu wspomaganie leczenia ( bólu, biegunek, wzdęć, depresji z chudnięciem i bezsennością, niepokoju).
mgr Anna Kiędyś – dietetyk kliniczny. Absolwentka kierunku dietetyka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Udzielała porad pacjentom wielu warszawskich szpitali. W 2010 roku jej praca dyplomowa była prezentowana na konferencji „Między profilaktyką a medycyną kliniczną”. Była wolontariuszką Banku Żywności SOS, gdzie prowadziła edukację żywieniową młodzieży szkolnej i seniorów.
E-mail: ann.kiedys@gmail.com
