Gorączka jest sygnałem wysyłanym przez organizm, że dzieje się z nim coś niepokojącego. Podwyższona ponad fizjologiczną normę temperatura ciała, automatycznie przestawia się w podwzgórzu mózgu. To miejsce jest niejako termostatem dla organizmu. Sama gorączka sygnalizuje stan chorobowy. Chociaż gorączka może być też skutkiem innych zdarzeń, niezwiązanych bezpośrednio z zaistnieniem infekcji i tworzeniem się stanu zapalnego.
Standardowa i podwyższona temperatura
Dokładna wartość gorączki zależy od miejsca pomiaru temperatury. Fizjologiczna temperatura ludzkiego ciała właściwie waha się około 37 stopni Celsjusza. Pod pachą, gdzie zwyczajowo mierzy się ją najczęściej, wynosić powinna 36,6 stopnia. Według innego pomiaru w jamie ustnej, jej wartość wynosić powinna standardowo 36,9. Mierzona np. u maluszków w odbytnicy, daje jeszcze większą dokładność i powinna wynosić 37,1. W uchu pacjenta najczęściej badają temperaturę lekarze w warunkach szpitalnych. Ten pomiar jest równie dokładny jak poprzedni, stosowany u niemowląt i powinien wynosić 37,1 stopnia. Trzeba pamiętać, że pomiar temperatury może zmieniać się o różnych porach w ciągu doby. U kobiet na wahania temperatury ma wpływ dodatkowo to, czy akurat jest ona w trakcie miesiączki. Ponadto temperatura ciała podwyższa się w trakcie intensywnego wysiłku fizycznego. Warto wiedzieć, kiedy nie należy panikować.
Stan poniżej 38 stopni nazywa się podgorączkowym. Gorączkę nieznaczną określa się wtedy, gdy mamy do czynienia z przedziałem pomiędzy 38 a 38,5 stopnia Celsjusza. Gorączka umiarkowana jest jeszcze pomiędzy 38,5 a 39,5 stopni Celsjusza. Jednak już od 39,5 do 40,5 stopni mamy do czynienia z gorączką znaczną, a następnie wysoką – od 40,5 do 41 stopni Celsjusza. Kiedy termometr wskazuje powyżej 41 stopni, to jest to gorączka nadmierna i zwykle towarzyszy jej szereg innych objawów, które wskazują, że organizm jest w ogromnym niebezpieczeństwie i wymaga natychmiastowej interwencji medycznej.
Czytaj też: >> Jak zbić gorączkę? – CafeSenior.pl – portal seniora | Informacje, aktualności i zdrowie
Najczęstsze przyczyny gorączki
Gorączkę, czyli ponadstandardowe podwyższenie temperatury ciała mogą wywołać infekcje wirusowe, do których należą różne rodzaje grypy. Gorączka może zwiastować bakteryjną infekcję górnych dróg oddechowych, ale też może być wywołana innymi bakteriami w przypadku np. infekcji dróg moczowych. To sytuacje najczęstsze. Do rzadziej występujących przyczyn gorączki należą choroby autoimmunologiczne oraz nowotworowe. Bywa, że również niektóre rodzaje leków powodują pojawienie się niepokojącej gorączki. W przypadku, kiedy mamy do czynienia ze stanem zapalnym w organizmie wywołanym wirusem, bakterią lub zwykłym przeziębieniem, można skorzystać z leków, takich jak znana od lat Aspiryna, która w leczeniu przeziębienia jest jednym z lepszych leków przeciwgorączkowych.
FUO – gorączka o nieznanej przyczynie
FUO (FUO, ang. fever of unknown origin) – to skrót określający specyficzny rodzaj gorączki, o której mówi się w tych przypadkach, kiedy utrzymuje się przez dłuższy czas. Chodzi tu o okres dłuższy, niż trzy tygodnie. Jeśli w tym czasie nie udało się ustalić jej pierwotnej przyczyny, to jest pewne, że nie są za nią odpowiedzialne niezdiagnozowane infekcje bakteryjne czy wirusowe, lecz zapewne chodzi o coś poważniejszego, czyli – nowotwory, choroby autoimmunologiczne, a coraz częściej też zakrzepica żył głębokich. Pomimo przeprowadzenia badań i wykluczenia wpływu substancji zewnętrznych, u części chorych nie udaje się w ogóle niekiedy ustalić pierwotnej przyczyny gorączki FUO.
Przy FUO bardzo ważny dla obserwacji medycznej jest dobowy przebieg wahań temperatury. Dobrze mieć świadomość, żeby nawet jeszcze przed wizytą lekarską, w miarę możliwości samemu lub z pomocą bliskich, jak najczęściej mierzyć sobie temperaturę. Taka wiedza dla lekarza będzie nieoceniona. Porównanie różnych schematów skoków temperatury w ciągu doby może kierować uwagę pod kątem określonych chorób, co z kolei znacznie ułatwi określenie prawidłowej diagnozy lekarskiej.
Hipertermia – szczególny rodzaj gorączki
Jest jeszcze jeden stan organizmu, kiedy gorączka może oznaczać nietypowy stan chorobowy – to hipotermia. Dochodzi do powstania stanu, w którym występuje podwyższona temperatura ciała, jednocześnie jednak układ termoregulacji nie jest przestawiony na jej podwyższoną wartość. Układ sterujący w organizmie stara się doprowadzić do obniżenia temperatury organizmu, ale w wyniku upośledzenia wydalania ciepła albo też jego nadmiernego wytwarzania, temperatura utrzymuje się w organizmie na podwyższonym poziomie. Hipotermia związana jest bardzo często z wystawieniem organizmu na skrajnie niekorzystne warunki atmosferyczne. Chodzi tu o działanie wysokiej temperatury, lecz i jednocześnie dużej wilgotności. Równie niebezpieczne jest podejmowanie wysiłku fizycznego we wspomnianych warunkach. Niebezpieczne przegrzanie organizmu może być powodem np. udaru cieplnego. Hipertermia może mieć miejsce jeszcze w innej sytuacji, a mianowicie, kiedy dochodzi z jakichś przyczyn do odwodnienia organizmu. Wówczas, w wyniku mniejszego ukrwienia organizmu obserwuje się zwężenie naczyń podskórnych. To z kolei pociąga za sobą zmniejszenie wydzielania potu, a w konsekwencji tego mamy do czynienia z zaburzeniem procesu oddawania ciepła do otoczenia.
Co ważne – w przypadku hipertermii, a także udaru cieplnego, nie należy stosować tradycyjnych leków przeciwgorączkowych. One w tym wypadku w ogóle nie będą skuteczne. Leki przeciwgorączkowe przestawiają bowiem jedynie temperaturę w termostacie podwzgórza. Nie umożliwiają jednak oddawania ciepła z organizmu. Osoby, które dotknęła hipotermia trzeba niezwłocznie przenieść w chłodne miejsce, rozebrać, a także podawać chłodne płyny do picia, dodatkowo stosując np. zimne okłady mokrymi ręcznikami. Czasami hipotermii może towarzyszyć utrata przytomności. Wtedy trzeba czym prędzej wezwać pomoc medyczną.
Gorączka – rozpoznać, potem zbijać!
Kiedy pojawia się gorączka, pierwszym odruchem jest zwykle chęć jej jak najszybszego zbicia. Jednak najwłaściwsze leczenie gorączki to głównie wyeliminowanie jej przyczyny. Zbijanie gorączki przez podanie leków zawierających kwas acetylosalicylowy, ibuprofen, paracetamol albo też pyralgina, polega na obniżeniu temperatury w podwzgórzu, powodując zakłócenie działania powodujących ją pirogenów. Wówczas w stosunkowo szybkim czasie dochodzi do zaprzestania tzw. termogenezy. Chory zaczyna się pocić, a tym samym uwalnia się ciepło z jego organizmu na zewnątrz. Warto wiedzieć, że jak zbić gorączkę naturalnymi sposobami. Otóż, przy niezbyt wysokiej gorączce można zażywać napary z leczniczych roślin. Lipa i malina wiodą w nich prym, ale skutecznie działa w takiej sytuacji też napar z kory wierzbowej.
Czytaj też >> Gorączka – kiedy iść do lekarza, a kiedy zbijać domowymi sposobami? – gazetalubuska.pl