Dieta lekko strawna

W chorobach wrzodowych, schorzeniach żołądka bardzo ważne by stosować się do zaleceń diety łatwo strawnej. Dieta ma za zadanie oszczędzać przewód pokarmowy. Istotne jest nie tylko to jakie produkty wybieramy do przygotowania potraw, ale również to, w jaki sposób to robimy. Dietetyk Anna Kiędyś w skrócie przybliża charakterystykę diety  lekko strawnej.

Spora część mieszkańców krajów rozwiniętych (ok.30%) jest zainfekowanych bakterią Helikobacter pylori (dawniej Campylobacter pylori), która zwiększa ryzyko występowania wrzodów żołądka i dwunastnicy, a także zapalenia żołądka (mogącego prowadzić do rozwoju choroby nowotworowej). Na problemy trawienne i występowanie tych chorób wpływa również stres (szczególnie przewlekły). Chorują także ludzie młodzi (z powodu szybkiego tempa życia narażeni na stres, a dodatkowo nie mają czasu na to by pójść do lekarza, a nawet by prawidłowo się odżywiać). Trafiający z tego powodu do szpitala pacjenci niestety nie zawsze zostają poinformowani jak powinni się żywić. Często rzucane jest tylko hasło dieta łatwo (zamiennie lekko) strawna i bez wyjaśnienia pacjenci pozostają zostawieni sami sobie.

W diecie lekko strawnej ważne jest przestrzegani kilku zasad. Przede wszystkim rezygnujemy z produktów i potraw tłustych, smażonych, wzdymających, ostrych, ogólnie takich, które mogą długo zalegać w żołądku.

Błonnik pokarmowy jest potrzebny do prawidłowego funkcjonowania układu trawiennego, jednak podczas stosowania diety łatwostrawnej musi być ograniczony. Można to osiągnąć dzięki:

1. Dobieraniu dojrzałych  owoców  i delikatnych  warzyw
2. Gotowaniu
3. Obieraniu warzyw  i owoców
4. Przecieranie (np. przez sitko) i miksowanie
5. Spożywanie owoców i warzyw w formie soków i przecierów
6. Wybieranie oczyszczonych produktów zbożowych

Produkty zbożowe

Należy wybierać jasne  pieczywo (zarówno chleb i bułki), w umiarkowanych  ilościach można sięgać po pieczywo drożdżowe, pszenny graham, pieczywo pszenno-razowe z dodatkiem słonecznika lub soi. Osoby chore źle reagują na świeże pieczywo, a także na pieczywo żytnie, razowe (również chrupkie) i na takie, które zawierają dodatek otrębów.

Co stosować do pieczywa

Dozwolone są: masło, chudy twaróg, serek homogenizowany, chude wędliny, szynka, polędwica drobiowa i mięso w postaci gotowanej. W mniejszych  ilościach (i jeśli nie powodują dolegliwości) zezwala się na margarynę, twaróg półtłusty, żółty ser, jaja, ryby w postaci wędzonej, parówki cielęce. Przeciwwskazane są tłuste wędliny, wszelkiego rodzaju konserwy, smalec, tłuste sery dojrzewające, sery topione, sery typu „fromage” i „feta”.

Zupy

Planując obiad  możemy uwzględnić przygotowanie łagodnych, lekkich zup (np. jarzynowa, krupnik, owocowa, ziemniaczana). Raz na jakiś czas można podać kalafiorową, pieczarkową bądź rosół (słaby). Zupy nie mogą być ciężko strawne, zawiesiste, przygotowywane na wywarach mięsnych, grzybowych. Nie można ich zabielać śmietaną.

Jakie wybierać mięso, drób i ryby

Z pewnością od razu należy wykluczyć wszystkie tłuste gatunki, a ponadto wieprzowinę, baraninę, gęsi, kaczki, również tłuste gatunki ryb, potrawy smażone, wędzone i marynowane. Dopuszczalne w umiarkowanych ilościach i nie za często są wołowina, chuda wieprzowina, dziczyzna, kura, ryby morskie (np. śledź, makrela), potrawy duszone bez tłuszczu, przygotowane poprzez pieczenie w folii. Częściej można spożywać chudą cielęcinę, młodą wołowinę, kurczaka, indyka, chude ryby (np. pstrąg, dorsz), potrawy mięsne gotowane.

Jeśli chodzi o inne potrawy mięsne i bezmięsne to spożywać można takie jak risotto, pierogi leniwe. Od czasu do czasu  można przygotować zapiekanki z makaronem i mięsem, a także z kaszą i warzywami. Odpadają natomiast  wszelkie potrawy smażone na tłuszczu (takie jak placki ziemniaczane, krokiety, kotlety, bigos, fasolka po bretońsku).

Warzywa

By były mniej obciążające dla żołądka to najlepiej gotować, rozdrabniać, obierać ze skórki, przecierać lub miksować je przed spożyciem. Za łagodne gatunki uznaje się dynię, pietruszkę, selera. Dolegliwości mogą sprawiać brokuły, kalafior, szpinak, fasolka szparagowa, groszek zielony, sałata zielona. Nie poleca się natomiast warzyw kapustnych, cebuli, czosnku, rzodkiewki, pora, warzyw marynowanych. Podczas przyrządzania sałatki nie dodajemy majonezu.

Owoce

Najlepiej by były dojrzałe i soczyste. Mogą to być winogrona (bez pestek), brzoskwinie, morele, banany, jabłka (pieczone lub gotowane). Jeśli nie powodują dolegliwości to można sięgnąć po kiwi, wiśnie śliwki i śliwki suszone (po odmoczeniu). Unikać gruszek i czereśni

Jakiego tłuszczu używać do przyrządzania potraw

Na surowo dodawać oleje (takie jak słonecznikowy, rzepakowy, sojowy, oliwę z oliwek). Można używać także masła. Nie zaszkodzi jeśli od czasu do czasu użyje się miękkiej margaryny (z wymienionych wyże olejów) i śmietanę. Zabrania się używania smalcu, margaryn  twardych, słoniny.

Czym przyprawiać

Dopuszcza  się do stosowania soku z cytryny, cukru, pietruszki, majeranku, rzeżuchy. W mniejszych ilościach pieprz ziołowy, paprykę słodką, ocet winny, estragon, bazylię, tymianek. Zabrania się przede wszystkim przyprawiania na ostro: chili, pieprzem, octem, zielem angielskim, liściem laurowym, gałką muszkatołową, gorczycą.

Co trzeba pić

Mleko i produkty mleczne są zalecane jeśli nie występują żadne nietolerancje. Ponadto kawę zbożową, słabe herbaty (ziołowe, owocowe), soki owocowe i warzywne, wody niegazowane. Przeciwwskazane są alkohol, kakao, płynna czekolada, mocna herbata i kawa, woda gazowana i gazowane napoje typu „cola”.

Desery

Spośród słodkości można pozwolić sobie na delikatne kisiele i budynie,a od czasu do czasu ciasto, ale pod warunkiem, że zawiera małą ilość jaj i tłuszczu. Wyklucza się czekoladę, batony, chałwę i słodycze zawierające orzechy oraz kakao.

Dieta jest sprawą indywidualną, należy pamiętać, że to co jest zalecane, u niektórych osób może powodować dolegliwości, u innych nie szkodzi. Nalepiej jest skonsultować się ze specjalistą.

Dieta łatwo strawna jest podstawą do modyfikacji w innych schorzeniach.

Źródło: Ciborowska H., „Dietetyka żywienie zdrowego i chorego człowieka”

Anna Kiędyś –dietetyk kliniczny. Absolwentka kierunku dietetyka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Udzielała porad pacjentom wielu warszawskich szpitali. W 2010 roku jej praca dyplomowa była prezentowana na konferencji „Między profilaktyką a medycyną kliniczną”. Była wolontariuszką Banku Żywności SOS, gdzie prowadziła edukację żywieniową młodzieży szkolnej i seniorów.

E-mail: ann.kiedys@gmail.com